HONGER NA GEREGTIGHEID April 2017 (Part 1)
HONGER NA GEREGTIGHEID
1
Inhoudsopgawe
Voorwoord
1. Van briewe tot 'n boek
2. 'n Opstandige jongman
3. Op weg na 'n opvoeding vir Afrika
4. 'n Gemengde Huwelik?
5. Liewe Mnr. Vorster
6. Hereniging langs 'n omweg
7. Meer visumaansoeke.
8. Selfregverdigende verskonings
9. Die vriende van die "rooiboek"
10. Transkei, 'n 'tuisland' word onafhankelik,
11. Van Onderdrukte tot Onderdrukker
12. Deurmekaar met die Politiek en die Politici
13. Solidariteit met gevangenes
14. Pro Justitia
Part 2
Aanhangsel
Oorspronklike Voorwoord
Swart wolke hang oor Suider-Afrika. Dit lyk asof 'n oplossing vir die Rhodesiese vraagstuk verder as ooit is. Die kanse op langdurige vrede in Namibie (Suidwes-Afrika) is skraal. In Suid-Afrika self is onheilspellende ontwikkelinge aan die gang. Die Nationale Front, wat saam met die Herstigte Nasionale Party blanke voorregte ten alle koste wil behou, wil hom as politieke party formeer. Begaafde jong swart studente vlug in wanhoop die land uit omdat hulle alleen daarin hoop sien om hul lewens op die spel te plaas sodat vryheid vir latere geslagte verseker kan word. Daartussen is daar die hele spektrum; van mense wat hul heil in die beplande nuwe grondwet sien tot ander mense wie se vertroue in die regering vanweȅ die onthullings van die Departement van Inligting totaal geskok is en nou verlamd die ergste verwag.
In verskillende stadia van my lewe het ek verskillende emosies geken t.o.v. die staat, van felle rebellie tot berusting, om Gods water oor Gods akker te laat loop. Ek voel myself nog steeds in ‘n groeiproses verwikkel, waaraan ek die lesers wil laat deelneem. Ek hoop dat baie hierdeur aangemoedig sal word om binne die eie kring te soek na oplossings wat die toets van die tyd sal kan weerstaan.
Voorwoord Januarie 2017
Die bogenoemde voorwoord stam uit die eind sewentiger jare. Ek het nou ‘n epiloog bygevoeg
1. VAN BRIEWE TOT 'N BOEK
Briewe in verband met die ontstaan en publikasie van die versameling
Wat aanvankliklik as 'n klein boekie beplan was om alleen die oneerlikheid van afsonderlike ontwikkeling "aan die kaak te stel', het nou uitgegroei tot 'n ietwat uitgebreide brieweversameling, waarin selfkritiek ook tot sy reg kom. Daarom moes ook die titel verander van "My stryd teen gesag" tot "Honger na geregtigheid."
(E) Zeist, Junie 1979
Die Redakteur
The Star,
Johannesburg.
Geagte Heer,
Hiermee stuur ek bygaande brief ter oorweging vir publikasie in u koerant. (bylae A) In 'n soortgelyke versoenende toon, wil ek graag 'n autobiografie "My stryd teen gesag" skryf.
In hierdie boek wil ek van my probleme as onderwyser by die Departement van Kleurlingsake, van die onteiening van ons huis onder die dekmantel van krotopruiming en my "korrespondensie" met die Departement van Gemeenskapsbou het geen antwoord gekry nie)... Die mees beduidendste stryd was egter met die Minister van Binnelandse Sake en met die Eerste Minister. Ek het verloor, want my vriendin was nie gereklassifiseer nie; Inteendeel, twee keer is haar 'n visum geweier, waarna ek besluit het om die land te verlaat. Ek het egter nie my stryd vir die opheffing van die Verbod op Gemengde Huwelike opgegee nie. Ons het 'n gedeeltelike sukses behaal, toe my vrou 'n visum gekry het vir ons wittebroodsreis op voorwaarde dat sy die land binnekom 'saam met haar toekomstige man nie'. Dit het ons gedoen deur gebruikmaking van twee verskillende vlugte. Sodanig was ons in staat om in April 1975 die vrugte te pluk van die "ses maande" wat Mnr.Vorster beloof het. In 'n brief aan Mnr.Vorster het ons ons oneerlikheid toegegee, maar ek het hom ook aangemoedig om met die veranderinge voort te gaan, op grond van onse ervaringen in Suid-Afrika.
Die laaste deel van ons stryd behandel dit wat ons op hierdie kant van die wereld. gedoen het, o.a. 'n brief aan Mnr. Willy Brandt, waarin ek om druk op Suid-Afrika gevra het deur die Westerse lande, deur Suid-Afrika op sy woord te neem om alle vorme van rasse-diskriminasie tot en met 1980 af te skaf. ('n Afskrif van hierdie brief is aan Mnr. Vorster gestuur.)
Die stryd gaan nog steeds voort, ook teen 'n ander soort gesag - mense in Europa wat dink hulle weet beter, mense egter wat 'n rasse-konflik as die enigste moontlikheid sien waardeur Suid-Afrika tot geregtigheid vir al sy mense sal kom. Daarom dink ek dat die tyd aangebreek het om "My stryd....." te publiseer. (Ek het twee keer Mnr. Vorster gevra of hy enige beswaar het teen die publikasie van die briewe.) Ek sien die publisering self as 'n integrale deel van die stryd vir geregtigheid en versoening.......
ADIC
Lesersbrief in die "Star" (E)
Ek wil graag my waardering uitspreek vir u sorg om Suid-Afrika, wat ook my vaderland is, Inderdaad sien ek verlangend daarna uit om na Suid-Afrika op 'n permanente basis terug te keer, veral om vir versoening en 'n beter onderlinge begrip van die verskillende rasse te werk. (Die belangrikste struikelblok is die Verbod op Gemengde Huwelike.)
Ek glo vas dat dit nog steeds moontlik is om te keer, wat die meeste mense in Europa as onvermydelik beskou - 'n rassekonflik van geweldige afmetinge. Ek is bekommerd oor die neiging in Europa om Suid-Afrika af te skryf. Ek kan myself nie met die gedagte versoen, dat ek moet sit en wag op die ,,aanbreek van die nuwe dag" uit die as van voormalige Suid-Afrika nie.
Ek glo dat dit moontlik is om die “onvermydelike" te keer, omdat ek glo dat mense kan verander - self klipharde rassiste an radikale terroriste (Ek is bevrees dat jy hierdie term moet behou vir swart en wit mense wat geen respek vir Godgegewe lewe het nie), veral wanneer hulle begin om na Gods doel vir en met hulle te soek.
U voorstel dat blankes meer dikwels die meninge en aspirasies van opgevoede swartes op TV moet hoor (internasionale uitgawe van "The Star", Mei 27) is seker waardevol, maar dit hou vir my nog steeds die implikasie in dat die diensmeisie en tuinjong in hul minderwaardigheids-kompleks moet bly.
Ek sien direkte verbale kommunikasie as die beste manier om wedersydse begrip op te bou (of om rasseverhoudinge te vertroebel). Wat Suid-Afrika op hierdie tydstip die meeste nodig het, is brug-bouers, mense wat deur God geïnspireer is om blankes met 'n meerderwaardigheidskompleks van hul troontjies te kry en om gekleurdes tot menswaardigheid te help - om respek te leer ongeag die kleur van iemand of sy posisie op die sosiale leer. Veral dink ek dat hierdie brugbouers die taak het om die "minderwaardiges" te help om met hul "superieure" as gelykes te praat, ten spyte van ekonomiese ongelykheid.
Ek wil, dat verantwoordelike swartes deur alle mense gehoor word, om die selfbewussyn van die gekleurdes te versterk en om die blankes van hul angs-sindroom te bevry. Meer nog meen ek, dat Suid-Afrikaanse TV films soos die trilogie van Thomas (“Ses dae in Soweto" ens.) moet uitsend as 'n teken van berou oor die onreg van die verlede. Dit kan aangevul word met 'n kommentaar, wat dit duidelik moet maak dat 'n nuwe weg ingeslaan word.
Die tyd van klein kosmetiese veranderinge is verby. Alleen radikale verandering sal 'n vredevolle toekoms vir Suid-Afrika verseker. Dit sou nog beter wees as 'n reeks films vertoon kan word op TV (naas die films van ou rassistiese Suid-Afrika) van die nuwe nie~rassistiese Suid-Afrika wat op gelykheid berus, waar miskien nog steeds vrywillige segregasie bestaan, maar waar alle diskriminasie uitgeroei is, waar daar waarborge in die (nuwe) grondwet is om die menseregte van almal te beskerm.
ADIC
Naskrif:
Hierdie brief is op 29 Junie 1979 in die Star geplaas. Die redakteur het daarna in sy hoofartikel verwys in 'n pleidooi om die afskaffing van die Verbod op Gemengde Huwelike en ander rasse-wette, 'n antwoord op die menings van Mnr Louis le Grange, die Adjunk Minister van Binnelandse Sake:
'On the Readers' views page today we carry a letter from the Reverend Ashley D Cloete... 'The straight answer to Mr le Grange... is that South Africa does not need the Group Areas or the Population Registration Act or the race-orientated sex laws...'
Die Eerste Minister,
Pretoria.
Geagte Mnr.Vorster,
Ek sluit hierby 'n afskrif in van 'n lesersbrief aan die Star. Ek beskou die inhoud sinvol vir kennisname van u regering.
Ek het soms groot moeite om mense hier in Europa (ook Suid-Afrikaners in Europa) daarvan te oortuig dat Suid-Afrika sonder 'n bloedbad van koers sal kan verander. Ek dink egter nie dat u regering alleen veranderinge moet aanbring om die buiteland tevrede te stel nie. Die enigste maatstaf kan alleen maar wees wat goed, juis en regverdig is teenoor alle mense in Suid-Afrika, in verantwoordelikheid voor God.
Mnr. Vorster, ek vind dit nou belangrik om aan u mee te deel dat ek my korrespondensie met regeringsdepartemente wat oor 9 jare strek, in 'n outobiografie “My, stryd teen gesag" wil insluit.
Ek sou graag my boekie in diens van versoening wil stel. Dit sou veel beter wees as u regering duidelik gaan toegee dat foute in die verlede gemaak is en dat u vasberade is om dit te korrigeer. Natuurlik moet u dan die daad by die woord voeg. 'n Duidelike bewys van die egtheid van so 'n woord sou wees die opheffing van die Verbod op Gemengde Huwelike en die verklaring van sommige woongebiede as "neutraal", waar mense van verskillende rasse saam mag woon as hulle dit verkies. (Binne hierdie raamwerk wil ons - en seker ook nog ander gemengde egpare in die buiteland - na Suid-Afrika terugkeer om vir versoening tussen die rasse te werk.)
Juis omdat ek in die eerste plek aan mense binne Suid-Afrika dink, sal ek my boekie in Afrikaans skryf. Ek wil ook nie oorhaastig die boek publiseer nie. Aan die ander kant het ons nie soveel tyd tot ons beskikking om die rewolusie te stuit nie. Daarom sou ek ook graag 'n gesprek met u wou hê tydens ons besoek in Suid-Afrika. Volgens ons voorlopige rooster is ons.... vanaf 4-10 November op die Rand. Ek sou bly wees as 'n onderhoud gereël kan word.
Met vriendelike groete, maar nietemin
Hoogagtend die uwe,
ADIC
P.S. Ek wil my boekie nie as drukmiddel sien om die genoemde wette afgeskaf te kry nie, maar liewer as ‘n hulp om blanke Suid-Afrikaners van hul vooroordele te bevry.
(Hierdie brief is om die een of ander rede - waarskynlik die vrees dat ons reisplanne verydel sou word - nooit weggestuur nie. Die telefoniese aanvraag om 'n onderhoud met Mnr.Vorster, wat intussen Staatspresident geword het, kon tot sy spyt nie toegestaan word nie. Dit was juis die tyd toe Dr. Mulder as Kabinetsminister bedank het. )
2. 'n OPSTANDIGE JONGMAN
Die Brief aan die Munisipaliteit Parow
In Junie 1969, tydens 'n verblyf in Europa, het ek 'n brief van my ouers gekry met die nuus dat ons huis en grond onteien word op grond van krotopruiming. Ons het weliswaar van familielede gehoor dat ryk mense van Bellville-Suid genader was of hulle ons grond wou koop net die oog op oprigting van winkels, maar ons het dit as wilde gerugte beskou. As bewoners van 'n muurhuis, het ons onsself immers nie onder die kategorie krotbewoners getel nie. Hatuurlik het ook my ouers maar al te goed geweet hoe so 'n onteiening sou toegaan. Eers sou hulle nog maande lang huur vir hul eie huis moet betaal, totdat jy ten slotte in 'n huurhuis van die munisipaliteit kon intrek.
Toe ek genoemde brief kry, was my hele verblyf in Europa vir my bederf. Ek het weliswaar nooit juis versigtig gepraat nie, in weerwil van verskillende waarskuwings dat die Suid-Afrikaanse inligtingsdiens in Europe oral te vinde is, maar ek het altyd geprobeer om verantwoordelik te bly. Na hierdie brief het ek egter onverskillig geword en onder meer die volgende brief geskryf, met afskrifte aan verskillende persone en instansies, waaronder die Departement van
Stuttgart, 5 Julie 1969
Die Stadsklerk, Munisipaliteit Parow, Parow, Kaap
Geagte Heer,
Hierdie skrywe word aan u gerig vir oorlegpleging net u stadsraad n.a.v, die verklaring van 'n deel van (nie-blanke) Tiervlei tot agterbuurt, gevolg deur u skrywe en gesprek met my moeder dat ook ons huis te Northwaystraat 46 plek moet maak vir meer mo-derne huise. Mag ek dit egter uit die staanspoor duidelik stel dat ek die pogings van die regering om die nie-blankes se lewensstandaard op te hef, waardeer. Die opheffing, soos veral deur die Munisipaliteit Parow geinterpreteer, lyk egter vir my meer na 'n lonende besigheidsonderneming. Ter stawing van hierdie bewering vestig ek u aandag op die volgende feite;
Toe u munisipaliteit destyds die nuwe behuisingskena in Tiervlei gebou het in gehoor-saamheid aan die groepsgebiedewet, is baie mense uit hul EIE, alhoewel in baie gevalle armoedige huise, gedryf om in die ietwat beter huise - dog nog sonder elektrisiteit en spoelklosette - 'n WEEKLIKSE HUUR te betaal. U sal natuurlik dadelik sê dat hierdie mense vir hulle huis en grond vergoed is... Die feit is egter dat hierdie mense eerder drinkgeld gekry het as geld waarmee hulle weer grond kon koop.
Ek stel graag twee vrae in hierdie stadium (i) Wat het u munisipaliteit alreeds gedoen om die grootskaalse alkoholisme onder ons mense te bekamp of raak dit u glad nie? Baie van ons dranksugtiges woon bv. in u skema-huisies met 'n opvallende gebrek of selfs afwesigheid van meubels. In hulle eenkamer-sinkhuisies het dit nie so snaaks gelyk nie. In kort; AAN HIERDIE MENSE IS GROTER VERANTVOORDELIKHEID GEGEE. SONDER OM HULLE DAAROP VOOR TE BEREI. (ii) Wat het u munisipaliteit gedoen om mense te help om aan eie eiendom te kom? Wat u wel gedoen het is om nog meer en meer skema-huise te bou en op die ou end het u self sinkhuise gebou. Nou het u uiteindelik genoeg huurgeld van die skema-bewoners ontvang, sodat u dit kan waag om die meer gegoedes uit hulle eiendomme te dryf met 'n belaglike "vergoeding" .....
Mag ek vervolgens wys op 'n paar feite betreffend die ouerhuis, wat ek oor die afgelope 14 jaar leer liefkry het; (Ek, ook my familie glo ek, is egter heel bereid om daarvan afstand te doen vir u "opheffingswerk" as u ons net die werklike waarde van huis en grond gee, sodat ons dan êrens elders kan gaan woon in 'n eie woning.) (a) Dit sou my nogal interesseer om te verneem hoe u u berekeninge doen. Is dit die ou beproefde groepsgebiede-metode; Koopwaarde minus waardevemindering plus 'n klein aanpassing vir stygende lewenskoste? Ek het nou nie juis ekonomie bestudeer nie, maar ek het altyd gedink dat die waarde van vaste eiendom met die jare vermeerder.
(b) Die huis self het nog bitter min verf of kalk tot in daardie stadium aan die binne-mure gesien en buitekant glad nie. Die bouvallige toestand het oor die jare reparasies genoodsaak wat selfs 14 jaar gelede ook nie danig goedkoop was nie. Dis om nie eers te praat van reparasies en veranderinge wat ons as wenslik geag het nie. (c) Die betreklik groot grond het destyds bestaan uit bome, kweek en 'n stuk wat in die winter toe onder die water was. (d) Northwaystraat was destyds 'n pad wat gedeeltelik uit sand, klei en klip bestaan het. Die grootliks verbeterde gruispad en dreinering is duidelik weerspieël in die hoe munisipale belastings van die afgelope paar jaar. Dit lyk of u "vergoeding" hierdie dingetjies gerieflik vergeet het. (e) Dit mag u verder miskien interesseer, dat ons bure in Distrik Ses (Ja, die berugte agterbuurt van Kaapstad van alle plekke!) gedink het dat ons mal is om in die oerwoud te gaan woon. (Ek het self gedink dat daar tiere in Tiervlei is.) Vandag sou dieselfde mense wat wou gee om in Tiervlei 'n huis te kan besit, nie net omdat hulle self weens die groepsgebiedewet moet verhuis nie.
Vanselfsprekend is u vraag aan my; Wat wil jy nou eintlik? Aangesien ek reeds soveel van u kosbare tyd in beslag geneem het, vat ek dit saam in die volgende punte:
(a) 'n Hersiening van u woningsverskaffingsbeleid in die rigting om mense te help om eiendomme te besit, bv. op 15 -50 jaar basis.
(b) 'n Doeltreffender gebruik van die gemeenskapsentrum om die mense kultureel ook op te voed. Op die oomblik is dit 'n bioskoop- en danssaal en verder 'n wit olifant wat die hele week leeg staan.
(c) 'n Doelgerigte en stelselmatige aksie om alkoholisme te bestry en veral om alkoholiste te rehabiliteer.
Ek sou in 'n verdere brief konkreter kon uitwy oor my voorstelle (b) en (c), desnoods ook oor (a), as dit u interesseer. Die veronderstelling is egter telkens dat u bereid meet wees om geld vryelik te spandeer (persoonlik sou ek se veilig belê)
Voorstel (a) is vir my persoonlik van groot belang, want alhoewel ek Suid-Afrika in toenemende mate liefhet, het ek my ouers en ouerhuis liewer (en Jesus nog liewer!). Wat hier 'n beleefde pleidooi vir geregtigheid is, kan 'n eis word wanneer ek na Suid-Afrika terugkeer. Hierdie is geen ydele dreigement nie; inteendeel, alhoewel slegs 25 jaar oud, het ek bv. genoeg invloed onder ons mense (meer as Mnr.Tom Swartz, sg. leier van die 'Kleurlinge', in elk geval) om hulle daartoe aan te spoor om liewer saam met my tronk toe te gaan, i.p.v. om huishuur te betaal. Dink 'n bietjie na oor die implikasies, as die massas liewer verkies om op hierdie manier "vir die ongeregtigheid te ly" (As u dink dat my aanspraak op invloed oordrewe is, kan u gerus Ds. Bester, blanke leraar vin die N.G.Sendingkerk en Mnr. N. de Goede, leier van die Wayside Sendinggenootskap, twee blankes dus wat onder die 'Kleurlinge' van Tiervlei werk, raadpleeg) Ek is egter die eerste om te erken dat sodanige handelswyse nie danig christelik is nie, maar dit lyk vir my meer in ooreenstemming daarmee as “christelike" Apartheid. Veel eerder wil ek egter my invloed op die baie moeiliker positiewe wyse probeer aanwend (ons mense is geweldig vatbaar vir negatiewe invloed.) Hiervoor is ek egter aangewese minstens op die volkome ondersteuning van die Munisipaliteit Parow.
U het ten slotte die volgende moontlikhede: (a) U gewete word minstens deur hierdie brief aangeraak en u oorwecg dit met die erns wat dit verdien. (b) Omdat ek ONteVREDE is, is ek 'n gevaar vir die vrede in Suid-Afrika. U sorg dus dat 'n afskrif van hierdie brief so gou as moontlik in die hande van die owerhede kom, sodat hulle net hierdie astrante jong knaap kan afreken, desnoods sy paspoort intrek, sodat ek nooit weer terug mag kon nie. Mag ek in hierdie opsig herhaal, dat ek Suid-Afrika lief het en graag terug wil keer om my mense te dien.
By voorbaat dank vir u ernstige oorweging van hierdie brief,
Dienswillig die uwe,
ADIC
"Uitslag": Die brief het nie gehelp nie. Daar was geen reaksie nie. Dit was seker naief van my om enigiets te verwag, want daarvoor was my brief veels te skerp en te sarkasties. Ook was my bowering i.v.m. die Groepsgebiedewet nie op empiriese navorsing gegrond nie, maar eerder op hoorsê. Deur hierdie brief het ek egter ook skuld op myself gelaai, want ek weet nie eers watter gevolge my woede en verbittering vir die arm mense gehad het nie- die mense wat ek wou help. Watter reaksie het ek ontketen by die beamptes van die Munisipaliteit Parow of van die Departement Gemeenskapsbou?
My ouers moes verhuis. Gelukkig het die huis van my grootouers, wat intussen nie meer geleef het nie, in Elim leeg gestaan, sodat hulle daarheen kon verhuis. My vader sou nou trekarbeider word, want Elim is 200 Km van Kaapstad. Hy kon egter - in teenstelling met ander trekarbeiders - elke tweede week Elim toe gaan. Die hele aangeleentheid was egter vir hom te veel. Sy hart het begin moeilikheid gee. Met 58 jaar moes hy met pensioen aftree.
My paspoort is nie ingetrek nie. My jeugdige voortvarendheid is my nie ten laste gelê nie; inteendeel, hulle het my paspoort vir 'n verdere jaar verleng. Na 'n afwesigheid van twee jaar, sou ek nie alleen meer soveel invloed hê onder die mense van Tiervlei nie, maar ook het my ouers nie meer hier gewoon nie. Terug in Suid-Afrika is ek wreed ontnugter. Die meeste 'Kleurlinge' met wie ek gepraat het, was nie juis opgewonde om arrestering te riskeer nie, ook nie die jong blankes van die Christelike Instituut nie. Die swart Afrikaners (sg. Bantoes) met wie ek in die trein probeer gesels het, het my eerder met agterdog bejeên en by my eie sporadiese oortredings van die onchristelike ‘net vir Blankes'-wette, is ek nooit gearresteer nie.
5. LIEWE MNR. V0RSTER
Brief aan die Eerste Minister.
Agtergrond;
Sedert Januarie 1972 was ek voltydse student aan die Theologiese Seminarie van die Morawiese Kerk in Kaapstad. Die twee voltydse dosente was Duitsers en dus min of neer op die genade van die regering aangewese. Ek was wel bereid om in 'n persoonlike hoedanigheid die onmin van die regering op die hals te haal, maar ek wou nie aan die regering aanleiding gee om een of albei te deporteer nie. (Ons het ‘n keer op die plaaslike lughawe saam met Eerwaarde Theo Kotze en ander lede van die Christelike Instituut vaarwel gaan sȇ op die D.F. Malan Lughawe aan Dr Hans Hȁselbarth wat gedeporteer was terwyl ons Voorwaarts Christenstryders gesing het.)
Toe die (blanke) studente van die Univcrsiteit van Kaapstad in Junie 1972 bereid was om teen die ongelykheid van ons onderwysstelsel te demonstreer, ten spyte van brutale ingryping van die polisie, het ek hierdie oorwegings laat vaar. Ons as studente het saam gedemonstreer, wetende dat ons saam met die ander gearresteer sou kon word. Onder invloed van ons studie by die seminarie, het die gevolge van trekarbeid my diep geraak.
Die Here self het my egter die moed gegee, om die volgende brief nie alleen te skryf nie, maar ook om dit weg te stuur.
Ashleystraat 17,
Kaapstad.
20 Oktober 1972.
Die Eerste Minister,
Pretoria.
Liewe Mnr. Vorster,
Verskoon tog dat ek u met "liewe" aanspreek, maar ek voel eenvoudig dat dit gepas is, want God het so ''n liefde in my hart teenoor u uitgestort. (Eers was daar eerder 'n gevoel in die rigting van haat, omdat u en u regering nie alleen besig is om ons swart en gekleurde mense te onderdruk nie, maar veral ook omdat u regeringsbeleid soveel haat en wantroue saai.)
Terwyl ek vanoggend op my knieë was en onder andere ook vir ons land gebid het, het God dit op my hart gelê om vir u hierdie brief te skryf. Dit het vir my duidelik geword dat dit "die krag van die dwaling" (2 Thess. 2:1l) is wat u en baie ander verblind, terwyl u dink dat u ander mense 'n rat voor die oë draai.
Verder het dit vir my duidelik geword dat die land in enkele jare anders daar gaan uitsien. In waiter rigting dit anders gaan wees, kan ook van u afhang. 'n Bybelwoord wat telkens weer in my geheue opskiet, is: "Nie deur krag of geweld nie, maar deur my Gees, sê die Here van die leërskare." (Sag. 4:6)
Hierdie brief wil nog verder 'n profetiese uitdaging wees: Wil u nie soos 'n President Lincoln, 'n duidelike standpunt vir God, vir reg en geregtigheid, inneem nie? Dit sal natuurlik beteken dat u aan God gehoorsaam moet word. As u dit doen, kan S.A. werklik 'n groot nasie word, 'n nasie wat God nie net met lippetaal vereer nie.
Beseffende dat u 'n baie besige man is, sal ek hier ophou. Ek sou egter graag die korrespondensie wou voortsit. Sou u dit as lastig ondervind? Ek dink aan nog so 'n brief of twee.
Hartlike groete van iemand wat S.A. liefhet (egter heelwat ondergeskik aan my liefde teenoor God en my naaste).
Die uwe in Christus,
ADIC
Nabeskouing; Ook al het ek nooit weer so 'n sterk "vyandsliefde" teenoor Mnr. Vorster gevoel nie, het die ervaring van 20 Oktober 1972 my wel eens en vir altyd van haatgevoelens teenoor blankes sonder meer bevry. Dit was vir my die onomstootlike bewys dat geloof in Jesus jou in staat stel om jou "vyande lief te hê Suid-.Afrika het in die jare hierna drasties verander, maar dit was heelaas nie so veel aan Mnr. Vorster te danke nie as aan ander faktore.(die stakings van 1975; die gebeure in Portugal, Mosambiek en Angola in 1974 en 1975; die onluste van Soweto en elders in 1976 en 1977) Intussen het ek ook geleer dat President Lincoln tog nie so 'n groot filantroop was soos ek destyds gedink het nie. Hy het immers toegegee dat hy alleen die slawe vrygestel het omdat dit 'n hulp in die Amerikaanse burgeroorlog was.
Ek kan my goed voorstel dat die Eerste Minister my destyds seker vir 'n godsdienstige kranksinnige aangesien het. Ook al was ek destyds oor sy antwoord erg teleurgesteld, is dit vir hom tog seker 'n pluspunt dat hy nie die veiligheidspolisie op my spoor gesit het nie. (Ek het nôg onverwagte "besoek" gehad, nôg is ek na Caledon Square ontbied, soos dit later met ander studiegenote van die seminarie gebeur het.)
REPUBLIEK VAN SUID-AFRIKA
KANTOOR VAN DIE EERSTE MINISTER.
PRETORIA.
November 1972
Mnr. A.D.I. Cloete,
Ashleystraat 17,
KAAPSTAD
Geagte nnr. Gloete,
Sy Edele die Eerste Minister het aan my opgedra om die ontvangs van u skrywe gedateer 20 Oktober 1972 te erken en u mee te deel dat hy die hoogste agting en waardering vir mense se godsdienstige gevoelens het omdat hy self 'n gelowige mens is, uaar dat hy mense wat onder die dekmantel van godsdiens politiek maak, verafsku.
Die uwe, (get.)
'n Handtekening,
PRIVAATSEKRETARIS
6. HERENIGING LANGS 'N OMWEG
Brief van Pastor Osterwald. (Duitse Lutherse Kerk)
Agtergrond; Om aan die voorwaardes van die Ministerie van Binnelandse Sake te voldoen, moes Rosemarie na Suid-Afrika kom voordat sy geherklassifiseer kon word. Deur bemiddeling van Eerw. Henning Schlimm, die direkteur van ons Seminarie, is werk vir haar gevind by die kindertuin van die Duitse Lutherse Kerk, sodat sy vir permanente verblyfsvergunning in aanmerking kon kom. Pastor Osterwald het groot moed aan die dag gelê, soos die volgende brief toon.
DIE DUITSE LUTHERSE ST. MARTINI KERK
Bo Langstraat,
Kaapstad
Liewe Mejuffrou Gὂbel,
Vandag gou net die belangrikste. Ek wil u nie langer laat wag nie. Ek skryf bewus met die hand, omdat van hierdie brief geen afskrif mag bestaan nie. Waarskynlik kry u binnekort 'n "regte" brief. U kan uit hierdie handelswyse aflei, dat hier, d.w.s. in ons gemeente, niemand van die agtergrond van u besluit weet nie. Ek sal dit ook aan geen enkel persoon vertel nie en ek wil u dringend vra om dit ook so te doen. Vertel asseblief in geen enkele van u volgende briewe aan Ashley lets daarvan en dat u iemand hier ken nie.
U sien, dat u posisie hier nie maklik sal wees nie. Van ons kant wil ek u sê dat u met hierdie besluit 'n waagstuk aangepak het, wat u in menige konflik sal lei. Ek keur u besluit goed en beloof u my volle ondersteuning. Dit sal helaas nie veel wees nie, omdat ek al in Mei na Duitsland terugkeer. Miskien sal u tot onopregtheid gedwing word en menig 'n gewetensnood moet dra. Ek is bereid om dieselfde gewetensnood met u te dra en my daaraan "skuldig" te maak. Ons mag egter ook weet dat die grootste aandeel aan skuld op die ander kant is. Dus: hou goeie moed en wees nie bang nie ! .....
C.Osterwald
Korrespondensie met_die Suid-Afrikaanse Konsulaat in_München
Agtergrond; "Heel toevallig" het 'n Kleurling uit ’n voorstad van Kaapstad in Rosemarie se vriendekring in Duitsland opgeduik. Hy sou die volgende week na Kaapstad gaan. Omdat sy nie geweet het dat ook kleurlinge deur die veiligheidspolisie gebruik word nie, het Rosemarie in haar onskuld 'n geluidscassette wat vir my bestemd was, aan die man gegee. Op die toonband het sy onder andere die brief van Pastor Osterwald voorgelees. Die geluidscassette het nooit by my uitgekom nie. In plaas hiervan het Rosemarie besoek gehad van 'n sekere kommisaris wat haar te kenne gegee het dat hy kontakte not die Suid-Afrikaanse Regering het en dat haar visum nie toegestaan sou word nie. Uit die gesprek het duidelik geblyk dat hy die inhoud van die geluidscasasette geken het. By nadere ondersoek het geblyk dat die bepaalde kommissaris hoegenaamd nie by die polisie van Reutlingen gewerk het, soos hy beweer het nie.
9. DIE VRIENDE VAN DIE "R 0 0 I B 0EK"
Agtergrond;
Toe ons begin Oktober 1975, na beeindiging van my studie in Bad Boll na Berlyn gekom het, was daar 'n hewige debat in die kerklike pers aan die gang oor Suid-Afrika. Ek wou my nie in die openbaar in die saak inneng nie, veral omda-b ek daar-van oortuig was dat die geeerde professor mislei was deur sy Suid-Afrikaaanse informante. Sy bewering dat hy in Suid-Afrika geen spoor van offisiële diskriminering kon aantref nie, was vir my een te veel.
Berlyn, 20 Oktober 1975.
Geagte Professor Winterhager,
Mag ek myself gou voorstel. - Ek is 'n kleurling-predikant van die Broederkerk. (Morawiers). Ek kon uit Suid-Afrika en sedert drie weke is ek die tweede predikant van die Broederkerk in Neukölln ('n voorstad van Berlyn). Verlede jaar het ek 'n deel van my vikariaat (hulp-predikantskap) hier in Berlyn gedoen. Gedurende hierdie tyd het ek ook u leer ken, toe ek met Pastor Knothe die Raad van Kerke van Berlyn as gas besoek het.
Aangesien ek eers onlangs weer na Berlyn gekom het, het ek eers nie geweet waaroor die diskussie in die "Berliner Kirchenreport" gaan nie, veral omdat ek u destyds heel aangenaam in herinnering gehad het. omdat ek ook weet dat die omstandighede in Suid-Afrika af en toe onwaarheidsgetrou oordryf word, het ek aanvanklik ook groot begrip gehad toe u uself nie goed weergegee gevoel het nie. Nadat ek egter die samestelling van die verskillende tekste van die Berlynse Sendingswerk gelees het — ek gaan daarvan uit dat hulle outenties is - moet ek as neutrale persoon " sê dat ek meen dat u heel regverdig en broederlik behandel is, alhoewel ek die "anders.. ." slotsin (dus 'n bedekte dreigement, my redaksie) van Pastor Holm betreur. Vir die res was ek egter verbysterd oor u opvattinge, waarvan ek verlede jaar by ons gesprek in Wannsee en in die motor op ons terugweg niks gemerk het nie.
Ek wil graag op 2 punte ingaan (in sy geheel kan ek met die brief van Pastor Holm (11.9.75) alleen maar saamstem)
1 . Ek kan u swart op wit wys hoe amptelike diskrininasie weens jou ras daar uitsien. Ons het 'n sertifikaat van die Suid-Afrikaanse Konsulaat, wat duidelik uitdruk, dat my huwelik met 'n blanke Duitse meisie nie in Suid-Afrika erken word nie.
2. As lid van die Christelike Instituut, sou ek graag met u daaroor wil praat. U indruk daarvan skyn nie met die waarheid ooreen te stem nie.
Hartelike groete in Christus,
ADIC
Resultaat;
Ten spyte van meer as een poging van my kant om die verlangde gesprek tot stand te bring, was dit my nie geluk om 'n vaste afspraak te maak nie. (Omdat ek vroeër ook 'n deel van my hulp predikantskap in Berlyn gedoen het, het ek al heelwat kontak gehad met groepe wat Suid-Afrika teenwerk — met name die Anti-Apartheidbeweging en die ANC. Ek was egter vasboslote om my deur niemand te laat gebruik nie, en daarom het ek geen lidnaatskap aangegaan nie. My lidmaatskap van die Christelike Instituut van Suid-Afrika het ek bewus behou. Die volgende brief het seker baie daartoe bygedra dat ek ook deur politieke en andere groepe met rus gelaat is.)
Berlyn,
14 Januarie 1975
Die Redakteur,
Tagesspiegel.
Berlyn.
Geagte Heer,
Ek voldoen hiermee aan die versoek van die Ekumeniese Raad van Berlyn om as iemand wat in Suid-Afrika gebore is, op die brief van Mnr. Rasmus Gramsch kommentaar te lewer, en ek vra u tegelyk om hierdie brief te publiseer.
Met betrekking tot my persoon wil en nog noem, dat ek 2 jaar gelede uit Suid-Afrika gekom het, dat ek my vaderland liefhet, maar dat dit nie moontlik is om daar te woon nie, omdat my huwelik met 'n blanke vrou nie deur die Suid-Afrikaanse regering erken word nie.
Ek wil nie in besonderhede op die brief van Mnr.Gramsch ingaan nie, maar ek wil alleen vasstel dat Mnr. Gramsch heel duidelik Suid-Afrika, van die kant van die bevoorregtes beleef het en sy informasie uit die rigting moet hê. Sonder om sy bronne van misleiding te beskuldig, moet gesê word dat sy inligting oor nie-blankes nie altyd aan die waarheid getrou is nie. Maar hoe kan hy (of hulle) dit ook weet, want in Suid-Afrika verteenwoordig eike ras mos 'n eie klein wereld vanweë die apartheidswette, wat 'n sekere groep van blankes op die hele bevolking afgedwing het. Om (soos Mnr. G) te beweer dat 'die apartheidswette .... die nie-blankes (en blankes) na hulle vertroude gebiede verwys' is ten minste 'n halwe waarheid. Hoeveel mense moes nie teen hul sin uit hul vertroude omgewings wegtrek, alleen omdat hulle die verkeerde velkleur gehad het. En dan hoef ek nie eers die groot onregverdigheid waarmee hierdie gedwonge verhuisings plaasgevind het en die krasse ongelykheid ten gunste van blankes van sportgronde, strande ens. te noem nie. Watter blanke Suid-Afrikaner sal nog bestry, dat hy teenoor die ander rasse bevoorreg is? Ons (kleurling)onderwysers verdien bv. by gelyke opleiding wel minder as hul blanke kollegas, maar ook nog heelwat meer as die swartes.
Ek glo egter nie, dat ons verder kom as ons of die sondes van die blanke Suid-Afrikaners aftel of probeer om dit te verdedig nie. Ek meen egter, dat ons aan alle Suid-Afrikaners 'n diens bewys wanneer diegene wat kontakte met Suid-Afrika het (Sulke.mense is in Duitsland blykbaar volop te vinde) ons oor die vir ons onbekende lewensgebiede informeer en dit na Suid-Afrika verder gee. (Weens die wetgewing daar, kan jy hoogstens een lewenspatroon goed leer ken - as 'Kleurling' Suid-Afrikaner weet ek nog heel weinig van die lewenswyse van die blankes en nog minder van die swart en Indiese Suid-Afrikaners.) Ek is graag bereid om inligting oor die 'Kleurlinge' te verstrek.
Miskien kan ons dan van hier uit op hierdie manier tot versoening tussen die rasse bydra. As Christen keur ek die negatiewe skeiding van rasse skerp af. 'n Wedersydse kennismaking en leer ken van die verskillende rasse beskou ek as veel belowender vir die toekoms as hul skeiding. Dit kan daarby 'n hulp wees om die gemeenskaplike christelike geloof (of ander gemeenskaplikhede) op die voorgrond te plaas, in plaas van om die kulturele en taalverskille te beklemtoon.
Apartheid het in Suid-Afrika al genoeg haat en onmin gesaai. Waarom sou ons dit hier in Duitsland gaan voortsit? Ons help geen Suid-Afrikaner as ons enersyds alle blankes oor die kam van rassisme skeer nie, maar nog minder help dit om die onververdige stelsel daar te wil vergoeilik of te wil verdedig.
Pastor Ashley Cloete
(Evangeliese Broedergemeente)
('n Reaksie van 'n ander gemengde egpaar, Helga en ?? Boyles in Berlyn het tot 'n hegte vriendskap ontwikkel.)
(Uit dieselfde rigting as Prof. Winterhager het in 1976 "Rotbuch Kirche" (Rooiboek Kerk) verskyn, waarin ook drie artikels oor Suider-Afrika was; Jens Motschnann - epd: Propaganda in plaas van inligting; Helmut Matthies - Die kerk praat: Suid- en Suidwes-Afrika in die verdraaide spieël van die evangeliese akademies; Joachim Ruff - EKD (Evangeliese kerk in Duitsland en die Duitse Kerk in S.A.)
Studentekollegas van vroeër, wat met die Albrecht Bengel-Huis in Tübingen verbonde is, het my gevra om op die drie artikels konmentaar te lewer.
Berlyn,
Maart/April 1977
Kommentaar op 3 Artikels oor Suider-Afrika in "Rotbuch Kirche" Julle het my seker gevra om kommentaar lewer omdat ek, afgesien van 5 jaar in Duitsland, my hele lewe in Suid-Afrika deurgebring het. Laat my reg aan die begin duidelik stel, dat ek my heel ongraag in hierdie polemiek begewe, omdat dit op albei kante so onsuiwer (byna vuil) bedryf word.
Eers wil ek 'n paar algemene opmerkings oor al drie artikels maak, voordat ek hulle afsonderlik bespreek:
a) Die teologiese uitgangspunt by veral die here Motschmann en Ruff is vir my in 'n kardinale punt problematies. Albei gaan van skeiding (van rasse en volke) uit en daarom vind hulle geen moeite met die politiek van afsonderlike ontwikkeling nie. Dit is vir my deurslaggewend, dat Christus die muur van skeiding afgebreek het om mense van hul isolasie te bevry. Hiervan uitgaande, is dit vir my bv. heeltemal onbelangrik om te "weet wie van die blankes of die swartes eerste in Suid-.Afrika aangekom het. Maar afgesien van teologiese oorwegings, sou dit tog veel verstandiger wees om die gemeenskaplikhede van verskillende groepe te beklemtoon in plaas van hulle verskille. In elk geval hou dit meer vir die toekoms in.
Die beklemtoning van verskille is net 'n klein treetjie weg van die verewiging van onregverdige strukture.
b) In nou verband met die "Skeidingsdenke" is daar die groot belangrikheid van identiteitsbehoud. Na my mening behoort identiteit veral tot verryking van ander te dien. Ek vind dit bv. goed, dat die Afrikanervolk aan Suid-Afrika sy christelike stempel gegee het, maar dit is sleg wanneer die eie waarde-sisteme op ander groepe met dwang deur die wet opgelê word. Op soortgelyke wyse moet die mooi Afrika-tradisies en -gebruike behou word, maar die swart christene moet aangemoedig word om ander groepe daarmee te verryk.
c) Niemand word daarmee gedien as eensydige kritiek net so eensydig beantwoord word nie. In die hele polemiek kan goed aangetoon word hoe halwe en kwartwaarhede 'n verdraaide beeld tot gevolg het. Ek weet dat ek in die naam van die meeste Suid-Afrikaners kan spreek, wanneer ek sê dat ons nie die swart-wit beriggewing (swart=goed, wit=sleg) van baie buitelandse joerrnaliste nodig het om die ongeregtigheid van die S.A.-regering aan die kaak te stel nie. Aan die ander kant is die S.A.-regering in baie opsigte meer krities ten opsigte van hul eie beleid as die skrywers in "Rotbuch Kirche".
d) Ek kan die materialistiese denkwyse, soos dit veral in die artikel van die heer Motschmann na vore kom, nie aanvaar nie. Dit is vir my 'n algemene probleem. Hoe kan jy aan mense in Duitsland en in Suid-Afrika duidelik maak, dat menswaardigheid vir jou belangriker is as rykdom, dat ek arrnoede en geregtigheid hoër ag as rykdom wat met ongeregtigheid gepaard gaan?...
Ashley
10. TRANSKEI, 'n 'TUISLAND' WORD ONAFHANKELIK
(Tot ongeveer 1975 het ons ernstig oorweeg om na die onafhanklikheid van die Transkei, daarheen te gaan. Dit het ek ook aan ons Kerkbestuur meegedeel. Ons besoek daar op ons wittebroodsreis en die verdere ontwikkelinge in die Transkei het ons van plan laat verander. My korrespondensie met Eerwaarde Willy Mbalana, predikant van die Broederkerk in Sada' n hervestigingsgebied, het hiertoe seker 'n groot rol gespeel.
Sada,
Desember 1976
Liewe broers en susters,
Ek skryf weer om aan julle infornasie oor die verskriklike dinge te gee wat hier by ons gebeur het. Soos julle weet, het die Transkei onlangs onafhanklik geword. Nou het opponente van die onafhanklikheid besluit, om weg te trek en hulle het ander mense beinvloed om huis en haard te verlaat. Hier naby ons is nou 10,000 tente waarin vlugtelinge woon. Die tente is deur die Ciskei-Tuislandregering let beskikking gestel. Die tente is egter by verre na nie toereikend nie. Baie mense maak eenvoudig hutte uit mieliesakke en boomtakke. Julle kan julle voorstel, hoe dit is wanneer dit rëen. Baie mense het byna niks om te eet nie en die kinders is baie vatbaar vir siektes. Airssdsis hier baie ernstige gevalle. Toe ek verlede week by die dokter was, het ek 'n vrou met haar twee siek kinders (2 en 5 jaar oud onderskeidelik) daar aangetref. Voordat die dokter egter die 5-jarige kon ondersoek, het die kind gesterf. Die ander kind het in die hande van die noeder tydens die ondersoek gesterf. Die dokter het gesê dat die oorsaak hongerte was en niks anders nie.
Julle moet ook weet, dat die mense in die tente geen goeie water het om mee te kook nie. Langs die tente is net drinkwater vir diere en geen toilette nie. Jy vra jouself af hoe die situasie volgende jaar sal wees, as dit nou al so is.
As iemand wat in die Transkei gebore is, maar in die Ciskoi werk, moet ek werkdokumente hê omdat ek in 'n ander land werk. As ek huis toe wil gaan, moet ek om verblyfsvergunning aansoek doen. Nou het ek ook nog meer werk, omdat Broer Eberle, ('n Duitser), nie na twee van sy filiaalgemeentes mag gaan nie. Ek is nou vir 8 gemeentes vorantwoordelik.
Bid asseblief vir ons en indien moontlik, help ons finansieel, sodat ons die mense in die tente kan help. Ek wens julle 'n geseënde Kersfees toe!
W.M. Mbalana
Ek het ongelukkig nie meer die oorspronklike brief gehad nie. Hier moes ek verlief neem met my ietwat geredigeerde vertaling vir Duitse vriende. Ook van die volgende brief het ek slegs 'n vertaling wat ek vir afkondiging in die kerk gebruik het.
Liewe Broeder,
Jammer dat ek julle op pos laat wag het.... Nou is daar egter ook die minder mooi kant. Dit is winter en verskriklik om te sien hoe mense onder treurige toestande in die koue moet leef. Dit het my 'n bietjie getroos toe 'n predikant van die Kongregasionaliste Kerk, met wie ek vroeër saam op skool was., my R50 gegee het. Met Gods hulp kon ek heel gunstig 50 komberse vir die vlugtelingskinders koop. Ek was diep bewoë toe die mense uit vreugde huil toe ek die komberse weggebring het...
W.M. Mbalana
(Toe ek hierdie reëls vertaal het, moes ek ook huil - egter om 'n ander rede. Ek het destyds geskryf “weëns my onverskilligheid en die onverskilligheid van ons gemeente."
By berou behoort egter meer as alleen maar trane. Die volgende briewe gee 'n aanduiding hoe ek geprobeer het om hieraan gestalte te gee. Intussen was ons na Nederland beroep.)
Ter verduideliking: Die Morawiese Kerk in Suid-Afrika het vroeër twee provinsies gehad wat min of meer na ras ingedeel was. Die Oos-Provinsie het Xhosa-lede gehad en die Wes-Provinsie (Broederkerk) Kleurlinge. Dit het dus die apartheidsbeleid weerspieël. Nou is dit een kerk met twee geografies streke.
Zeist, 1 Maart 1978
Streekbestuur(Wes) Broederkerk,
Suid-Afrika.
Liewe Broeders,
Al meer as 2 jaar lank lê 'n brief aan u al op my hart, want sedert my ordening was aan my duidelik- dat ek u in kennis moes stel as 'n ou produk van Suid-Afrika (Wes).... dat ek my dienste vir werk in 'n onafhanklike Transkei wou aanbied. Om dit duidelik te stel: hierdie diskriminasie was geen protes-aksie nie. Ek het dit as my beskeie bydrae gesien tot versoening van die leed, wat ook ons mense aan ons broeders uitdeel, wat toevallig 'n swart vel het. ...... Maar nou wil ek u graag enkele nuwe insigte meedeel, om die Broederkerk later van diens te kan wees. (Ek gaan daarvan uit dat die Verbod op gemengde huwelike binne enkele jare uiteindelik afgeskaf sal word.) Ons wil wel onder die (swart) Afrikane werk (sien bo!), maar ek voel ook 'n verpligting teenoor my ‘ou’ provinsie, veral in die lig van die maer jare wat voorlê, t.o.v. die getal van predikante. Ek dink nou in terme van diens in een van die stedelike ,,Bantoe"-gemeentes in kombinasie met 'n "kleurling"-gemeente (bv. Gugulethu en Manenberg.) Ek weet dat ek geen reg het om van buite-af sake in Suid-Afrika te beinvloed nie, maar in die lig van die gesamentlike sinode in Julie, dink ek dat daar as antwoord op die tekort van predikante in die rigting gedink kan word. Bowendien sou dit 'n sigbare teken daarvan wees dat die nuwe provinsie Suid-Afrika nie steeds 2 provinsies onder 'n nuwe naam is nie......
Broederlik die uwe,
ADIC
Zeist, 20 Julie 1978
Morawiese Kerk in Suid-Afrika,
Oostelike en Westelike Streekbesture.
Liewe Broeders,
Eerstens wil ek noem dat ek die ontwikkelinge in Suid-Afrika met groot belangstelling volg, ook die ontwikkelinge in die kerk. Ek was by voorbeeld opgewonde om in die Duitse vertaling van u kwartaallikse nuusbrief (wat self 'n groot stap vorentoe is op die gemeenskaplike pad.) te lees dat so baie gesamentlike projekte beplan word. Ek kyk uit na die volgende uitgawe, wat seker baie nuus oor die sinode sal bevat. (Terloops, is dit moontlik om 'n kopie direk toegestuurd te kry? Dit sou nie saak maak as ek 'n kopie van elke streekbestuur kry nie, want ek het baie ontvangers beskikbaar, o.a. Br. Meeuwes van die Zeister Zendingsgenootschap.)
Deur hierdie brief wil ek nogmaals my hoop uitspreek om na Suid-Afrika in die nie te verre toekoms nie terug te keer. Ek het met opgewondenheid in die jaarlikse verslag van die Oostelike Streek gelees dat u die sending onder blankes oorweeg. Omdat ek enige ervaring hiervan in Europa het, sou ek natuurlik graag in Suid-Afrika op soortgelyke wyse betrokke wil wees, nietemin sonder om my gedagte uit te sluit, wat ek in die brief aan die Westelike Streekbestuur (1.5.78) uitgespreek het. ('n Afskrif van hierdie brief stuur ek hiemee ook aan die Oostelike Streekbestuur.)
Verder hoop ek om nie alleen lede van die kerkbesture, maar ook baie. kollegas en gemeentelede te ontmoet wanneer ons oor 2 maande na Suid-Afrika toe kom.
Mag God julle almal seen!
Broederlik die uwe,
ADIC
Agtergrond van die volgende brief:
By ons besoek aan Suid-Afrika in Oktober/November het ons ook Crossroads besoek. Ons het aan 'n familie wat illegaal hier gewoon het - hulle was oorspronklik van die Transkei - belowe om foto’s te stuur wat ons van hulle gemaak het. Die volgende brief, waarvan ek geen afskrif gehad het nie, is egter teruggestuur, alhoewel hulle 'n adres in Nyanga aangegee het. Blykbaar het hulle in Crossroads self geen pos ontvang nie»)
Zeist, 15 Januarie 1979
Geagte Mnr. M.,
Dit het regtig lang geduur om hierdie brief te skryf. Een van die redes is dat die foto’s wat ons wou stuur, nie goed uitgekom het nie, Ons was so teleurgesteld, veral oor die foto van u 10-jarige seun met sy selfvervaardigde draadmotortjie.
Maar hierdie seun van u is ook die rede waarom ek nie kon vergeet om hierdie brief te skryf nie. Kon u horn vir hierdie jaar in 'n skool kry? Laat ons asseblief weet hoe ons op enige manier kan help. Dit was vir ons duidelik dat hy besonder intelligent is. Dit sou jammer wees as hy deur die lewe moet gaan sonder behoorlike opvoeding.
Ons wens u en die gesinne in Crossroads Gods rykste seën vir die Nuwe Jaar. Ons dank God dat u nou in Crossroads mag aanbly.
Hartelik die uwe,
Ashley Cloete en gesin.
(Ferdie, die skrywer van die volgende brief, was by 'n besoek aan Europa so onthuts oor die weggooi-maatskappy aldaar, dat hy sy besoek kort geknip het om sy lot by die minderbevoorregtes in die Transkei en Zoeloeland in te gooi.)
Kaapstad, 25 Mei 1979
Liewe Ashley en. Rosemarie,
Ek het die (landbou) projek in Zoeloeland verlaat omdat dit onmoontlik was om geld te kry om die projek aan die gang te hou. Daar was ook probleme met die administrasie, sodat selfs die hoof-landboukundige moes weggaan. Dit is baie jammer dat dit so moes uitdraai, want sulke projekte is broodnodig in hierdie land. Sedert eind Desember is ek nou weer terug in Kaapstad, maar dit is so 'n verandering. Ek het baie gebaat by die ervaring in die Transkei en ek sal graag eendag daarheen wil terugkeer. Dit was natuurlik in die begin moeilik om as stadsmens aan daardie soort van isolasie gewoon te raak. Nou is ek weer terug en in volle swang nadat ek probeer het om relevante werk hier te kry. Dit was vreemd om al die ou vriende weer te ontmoet en vas te stel dat elkeen net sy eie klein dingetjie besig is. ........
Op 25 April het die groot macaroni- en meelfabriek Fattis en Moni's vyf werkers sender enige rede ontslaan. Vyf ander werkers het toe gegaan om te hoor waarom hulle kollegas ontslaan is, maar hulle moes toe ook hul baadjie neem. Toe het 90 werkers van dieselfde firma besluit om ook die werk neer te lê. Die oorgrote meerderheid van die 90 was ,,Afrikane" en 10 was ,Kleurlinge”. Jy kan seker indink wat dit beteken. Die Afrikane kan sonder meer na die tuislande teruggestuur word as hulle kontrakte onderbreek word en hulle sal dan ook nie maklik weer werk kry nie. Ook omdat die 10 'Kleurlinge' was, is dit belangrik dat ons hierdie saak wen om 'n voorbeeld vir ander te stel dat ons saam kan staan vir ons menseregte. Tot dusver het baie groepe en organisasies hulle steun toegesȇ op verskillende maniere.
Ek het nou besluit om N.N. wat as vrywillige voltyds met die Voedsel- en Inmaak-vakbond nou iets meer as 'n jaar werk, te ondersteun. Die firma het tot nog toe altyd geweier om met die vakbond te praat. Daarom is dit so moeilik. Ons sal dankbaar wees as jy aan die mense oorsee van ons lot kan vertel, sodat ons meer ondersteuning kan kry...
Ferdie
(Ek het intussen ook die volgende omsendbrief ontdek. Hier kan ek vasstel dat die gedagtes wat my later besig sou hou, ook hul kiem al in Suid-Afrika gehad het.
11. Van Onderdrukte tot Onderdrukker
Heel gou na my aankoms in Duitsland eind November 1973 het ek besef dat ek nou nie meer tot die onderdruktes tel nie, maar tot die onderdrukkers. Ek het nou ook die (vir my wrange) vrugte begin pluk van die uitbuiting as gevolg van 'n wȇreldwye onregverdige ekonomiese stelsel. Die dilemma van kritiese blanke Suid-Afrikaners het ek nou self moes deurmaak. Die verkondiging van Gods woord het vir my so ongeloofwaardig geword. In 'n omsendbrief, wat ek vir Suid-Afrikaanse lesers bedoel het, maar nooit weggestuur het nie, het ek eind 1974 geskryf;
„ ....Ek is veral dankbaar dat ons (Rosemarie en ek) ,,een van sin" in die belangrikste dinge is. So sien ons albei dit as veel belangriker dat sy S.A. leer ken as om duur meubels te koop. So ook ons begeerte om ons lot by die armes en onderdruktes in te gooi.
Terloops, hier in Duitsland het ek nog meer as ooit tevore 'n afsku aan materialistiese dinge ontwikkel. Van tyd tot tyd kon daar in my so 'n sterk Afrika-drang op dat ek voel asof ek dit nie 'n dag langer hier sal kan uithou nie. Die Here het my egter telkens uit die kerker van vertwyfeling gehelp...
Die volgende briewe gee 'n aanduiding van my denke in hierdie verband oor die laaste paar jare.
Berlyn, 19.1.76
Broederuniteit,
Bad Boll.
Li ewe Broeders,
Seeds 'n geruime tyd het ek al moeite met die welvaart in Duitsland. Ek het ook al lankal erken, dat 'n meer regverdige samelewing in my vaderiand alleen tot stand kan kon, as die rykes bereid word om hul rykdom te deel.
Op wêreldskaal behoort ek nou tot die rykes. Baie mense het al erken, dat 'n regverdige verdeling van die dinge van die aarde alleen tot stand kan kom wanneer die eerste en tweede wereld bereid is om van hul bevoorregte posisie afstand te doen.
Bit bevredig my nie, om op grond van 'n beter finansiele posisie 'n soort "Father Christmas" bv. teenoor my Suid-Afrikaanse broers te wees nie.
Maar ook ten aansien van die moeilike ekonomiese posisie hier, was ek bly toe 'n voorstel tot finansiële inperking by die sinode gemaak was. (net jammer, dat dit nie van een van die salaristrekkers van die Broeder-uniteit gekom het nie.) Hopelik kan u my begryp, wanneer ek .... die salarisverhoging nie kan aanvaar nie. My vrou en ek vra, as dit nie anders gereël kan word nie, om dit dan in die bankrekening van die Hernnhutter Sendingshulp te stort.
Met broederlike groete,
ADIC
(Hier altyd het ek egter my oortuiging ten uitvoering gebring nie. So het ek die volgende brief wel geskryf, maar nooit weggestuur nie. Was dit alleen tydsgebrek - voor Kersfees was ons altyd baie besig in Berlyn - - of was dit 'n gebrek aan moed?)
Berlyn, Desember 1976.
Broederuniteit, Bad Boll.
Liewe broeders,
.... Ek dank u vir die Kersfeesbonus, alhoewel ek daarvoor begrip het. Kan ek nog geloofwaardig teen die 'n Kersfees-rommel" preek, as my kerk dit aktief ondersteun? Ek word ook nie van die gewetenskonflik ontlas, as ek die geld aan die "arme Jesus-kindertjies" in Suid-Afrika verder stuur nie. Op soortgelyke wyse wil ek nog 'n keer my beswaar teen die jaarlikse saliarisverhogings aanteken. ''waar bly die christelike getuienis, waar in hierdie tyd tog liewer salarisverlaging nagestreef moet word? ...
Hartlike groete
ADIC
'Uittreksel uit 'n omsendbrief aan vriende
... Maar laat my toe om ook van 'n bekommernis te vertel, iets waaraan ek nie gewoond kan raak nie: Hoe 'n hele samelewing opgebou is op hebsug (Eng. greed) en sy vennoot verkwisting. Mense wat alreeds meer as genoeg het, wil steeds meer hê en dan verkwis hulle wat hulle het op so baie maniere. Ek wil nie my inkomste, my besittings ens. met die rykes van hierdie wereld vergelyk nie, want my Meester het tot die uiterste toe arm geword. Ek bid tot God om my helder wakker te hou, om altyd die armes van die aarde voor oë te he, want daar is deurgaans die versoeking van hierdie welvaartsamelewing. (Natuurlik, as iemand wat in Suid-Afrika gebore en getoog is, is ek myself maar te bewus van die probleem, wat in Suid-Afrika min of meer met die rasseskeidinge saamval.) Daar het ek ook geleer dat arm en ryk 'n ekonomiese stelsel van onregverdigheid kan verewig. Miskien klink dit te polities. Dit is inderdaad polities, egter nie alleen met die Suid-Afrikaanse assosiasies nie, want dit is ook Bybels. Ek weet uit persoonlike ervaring dat jy nie blank moet wees om hebsugtig en materialisties te wees nie. (Die enigste rede waarom ek graag ekstra studie meer as 10 jaar gelede gedoen het, was om promosie te kry en dus om meer te kan verdien.) Ek het nog 'n "bekering" nodig gehad om spaarsaam, egter sonder om materialisties te wees. Ek leer nog steeds baie. Ek vra God om ons meer en meer te leer om verantwoordelik om te gaan met alles, nie alleen met ons besittings nie, maar ook met ons tyd en met ons geld (Ek het toenemend besef dat ek alleen geloofwaardig in die kerk verder kan werk, as die kerk self geloofwaardig is. Leë woorde teen ons onregverdige ekonomiese stelsel is vir my nie genoeg nie. Aangesien die Morawiese kerk in verskillende lande werk en goed die wereldkaart weerspiëel met 'n minderheid christenen in Europa en Noord-Amerika, het ek voorgestel dat 'n "Uniteitsfonds" in die lewe geroep word. Dat ek as beginpunt die vermindering van ons eie salarisse voorgestel het, het wel deeglik teenkanting opgeroep.)
In die (min of meer) maandelikse byeenkoms met predikant kollegas in Nederland, het die direkteur van die Zeister Zendingsgenootschap ‘n samevatting gegee wat ek as ietwat verdraaid ervaan het. Hierop het ek toe as volg gereageer:
Zeist, 26 Junie 1978
Zeister Zendingsgenootschap, Weekbericht.
Liewe Br. Meeuwes,
Hier dus my reaksie op die reëls in u weekberig.
Die beknopte samevatting van ons gesprek in die predikantebyeenkoms gee 'n ietwat misleidende indruk. Daarom wil ek graag duidelik maak dat ek die verminderde salarisse van die predikante... slegs as die beginpunt sien van 'n strategie om uit te breek uit die kringloop van stygende salarisse, stygende pryse en (jeug)werkloosheid. Ek koester die heimlike hoop dat baie mense uit ander beroepe hulle hierby sal aansluit om vrywillig 'n vaste persentasie vir meer geregtigheid binne die Uniteit te gee.
Ek vind dit belangrik om hier te noem, dat die salarisse maar 'n klein deel van ons solidariteit met die ander provinsies van die wêreldwye Broederuniteit uitmaak. Ek dink ook aan die besetting van gemeentes m.b.t. werkkragte in ons provinsie en die hele kwessie van ons besit, kortom, hoe gaan ons om met dit wat God aan ons toevertrou het - rentmeesterskap in sy omvattende sin!
Hartelike groete,
ADIC
(In die weke hierna het dit vir my selfs nog duideliker geword dat daar 'n nou verband bestaan tussen verantwoordelike rentmeesterskap en geestelike vrug. In hierdie tyd het die volgende brief ontstaan.)
Zeist, 20 September 1978
Broederuniteit, Bad Boll
Liewe Broeders,
........ Die kloof in ons denke het vir my nog duideliker geword (deur u brief van 16.8.78). Die verwysinge na spaargeld, wat ons opsy moet sit en die toetsing van ons gawes vir sending en diakonie, het ons diep daaroor laat nadink hoe hierdie verwagting in duidelike kontras met die Bybelse boodskap staan. 'n Salariskonsepsie wat op sekerheid opgebou is, weerspreek tog duidelik die leer van Jesus.
Ek vra myself al geruime tyd af, waarom so weinig aan geestelike vrug in die gemeentes te sien is. Ek dink nie alleen aan bv. Gal.5,22 nie, maar ook waarom jy byna nooit van mense hoor wat binne die raamwerk van die kerk tot geloof in Jesus Christus kom nie; inteendeel, gelowige jongmense meen dikwels juis om die kerk te moet verlaat. Deur my omgang met mense in ons gemeentes kom ek al meer onder die indruk, dat die welvaartsdenke die meeste daartoe bydra om die saad van die evangelic in rykdom en sekerheid te verstik (Lk.8,14).
Nou het ons intussen (hier in Nederland) oor rentmeesterskap gepraat. Ook as ek die provoserende effek van my stellinge in ag neem, is ek geskok hoe maklik Bybelse verwagtinge gerasionaliseer word. Om verder in die Broederkerk (ja, hoegenaamd in die kerk) enigsins bevredigend te kan werk, verwag ons dat meer tekens opgerig word as bewys dat die Bybelse boodskap ernstig oorweeg word, insluitend die wêreldwye verdeling van God se gawes.
Met hartelike groete,
ADIC
(In antwoord op 'n persoonlike brief aan Ds. Rolf Scheffbuch, ‘n persoonlike vriend, wat na my mening te skerp teen die Wêreldraad van Kerke te kamp getrek het, het ek egter wel die noodsaak gevoel om ook 'n brief aan Geneve te skryf. Van die oorspronklike brief aan Ds. Scheffbuch het ek ongelukkig geen afskrif nie. Dit was waarskynlik met die hand geskrywe.)
Zeist, 16.1 .79
Wêreldraad van Kerke, Geneve.
Geagte Dr. Potter ens.
Ek het die besprekings van die Sentrale Kommitee van die Wêreldraad van Kerke (in Jamaika) met groot belangstelling gevolg, naamlik deur middel van koerantberigte.
Met u besluit om Dr. Lucas Vischer en Mev. Bam (onder andere?) te ontslaan, het u na my mening 'n kans verby laat gaan om te wys hoe ernstig u met ekonomiese regverdigheid is. Veral Wes-Europa het duidelike leiding nodig dat geld nie alles is nie. Sou dit nie 'n beter gebaar gewees het as die personeel van WRK vrywillig ingestem het om minder te verdien sodat die "belangrike" werk kan aangaan? Is dit hoegenaamd (in Jamaika) voorgestel?
Persoonlik is ek nie so oortuig daarvan dat die werk van die WRK met so 'n groot personeel voortgesit moet word nie, maar juis op die huidige tydstip voel ek, dat 'n vrywillige salarisvermindering 'n veel beter getuienis sou wees.
Dienswiilig die uwe,
ADIC
N.S. Miskien moet ek nog hieraan toevoeg, dat ek geprobeer het om my eie kerkmense (Morawiese Kerk) daarvan te oortuig - tot nog toe tevergeefs - dat dit huigelary is om te praat van deling met die derde wereld en terselfdertyd salarisverhogings sonder meer te aanvaar.....
(Selfs voor die brief van 20 September 1979 aan die Broederuniteit in Bad Boll, het ek ernstig oorweeg om die diens in die kerk te verlaat. Hier het nie soveel die onvermoë van die kerk om met 'n goeie voorbeeld te wil voorgaan t.o.v. ekonomiese regverdigheid die oorheersende rol gespeel nie, as dat ek 'n bydrae wou lewer op bybelse grondslag. Ek het my toenemend afgevra of jy nie van buite die kerk effektiewer kan werk nie.)
12. Deurmekaar met die Politiek en die Politici
Agtergrond:
Na die gebeure van Soweto op 16 Junie 1976, het oral krete in Duitsland en elders opgegaan dat die tyd van mooipraat met Suid-Afrika verby is. Omdat in daardie jaar 'n verkiesing in Duitsland uitgeskryf was, het ek myself beywer vir wat ek destyds as die enigste moontlikheid beskou het om Suid-Afrika 'n geweldige rasse-oorlog te bespaar. Weens 'n misverstand of onduidelikheid aan my kant, het die volgende ,,oop brief" alleen in die plaaslike kerklike Sondagkoerant van Berlyn verskyn.(op 12.9.76). 'Oop brief brief aan die Wes-Duitse politieke partye voor die parlementsverkiesing op 5 Oktober 1976’.
Berlyn, September 1976
Geagte dames en here,
As Suid-Afrikaner is ek ongelukkig oor die voortdurendo onrus en die golf van inhegtenisneming in my vaderland. Ek wend my daarom aan die Duitse partye omdat ek meen dat die regering na die verkiesing van 5 0ktober 'n rol sal speel by die vraag of die onrus in Suid-Afrika sal toeneem of nie. Ek vra om begrip, wanneer ek my as buitelander in u verkiesing inmeng.
Die Wes-Duitse regering - veral as hy dit saam met die VSA en Engeland doen — het die moontlikheid om Suid-Afrika tot 'n ommekeer van sy diskriminerende wette om te haal. Die Bondsrepubliek van Duitsland was in 1975 die grootste handelsvennoot van Suid-Afrika. '80. my oortuiging, behoort die partye hul houding so duidelik te stel dat die nuwe regering 'n handelsboikot t.o.v. S.A. sal uitroep, tensy die Suid-Afrikaanse regering 'n rooster voorlê, waarvolgens hulle die diskriminerende wette binne die volgende 5 jaar sal verander.
Die regering het die voornene te kenne gegee het om Suid-Afrika van diskriminasie weg te laat kom. Dit sal egter leë beloftes bly as dit nie met datums verbind word nie. Ongelukkig kan jy nie met 'n mondelinge toesegging tevrede wees nie, want Mnr. Vorster het weliswaar (Oktober 1974) al gesê dat Suid-Afrika in 6-12 maande anders daar sal uitsien, maar daarvan is tot vandag vir die normale nie-blanke Suid-Afrikaner niks wesenliks te merk nie.
Met steeds nog 'n groot mate van huiwering, vra ek daaron die Wes-Duitse regering om saam met die ander genoeiade lande, 'n boikot toe te pas as Suid-Afrika op 'n bepaalde datum nie 'n rooster vir die verwydering van sy rassistiese wetgewing voorle nie. Met so 'n dreigement moet egter ernstig orngegaan word. Ek is terdeë daarvan bewus, dat daarmee werkgeleentheid in Europa en in Suid-Afrika in gevaar kom, maar ek meen, dat ons dit aan die stakende studente skuldig is. Hulle bring groot offers, oindat hulle weier om eksamen te skryf in solidariteit met die ander in die gevangenisse. Hulle sal nou 'n hele skooljaar uoet herhaal. Kan ons by die offers wat daar gebring word, onverskillig bly?
Nou wil ek die rede van my huiwering verstrek. Ek vind dit nie eties verantwoord om vanuit 'n relatief veilige posisie (hier in Duitsland) van ander offers te verlang nie. Ek meen egter dat ek in die belange van die jongmense van Suid-Afrika praat, ook al spreek ek nie direk namens hulle nie. Natuurlik hoop ek, dat die Suid-Afrikaanse regering positief sal reageer en dat geen boikot nodig sal wees nie.
In die hoop, dat u party op hierdie voorstel positief sal reageer en dat u koalisie-vennote sowel as die ander lande die nodige stappe sal onderneem...
ADIC
P.S. 1, Afskrifte aan Mnr.Vorster, Dr.Genscher
2. Die feit van 'n rooster, nie noodwendig die besonderhede nie, hoef gepubliseer te word. Dit moet verhinder dat die Suid-Afrikaanse Regering nie onder onnodige druk geplaas word nie. 3. Tensy ek van u van die teendeel hoor, wil ek hierdie brief vir publikasie vrystel.
Berlyn, 5 Desember 1976 (Adres)
Geagte Mnr. Brandt,
Nadat ek meegaande brief geskryf het, het ek gelees dat u u aanbod skriftelik aan Dr. Manas Buthelezi gemaak het. Hy ressorteer vir my ook tot die outentiese stemme van die onderdruktes van Suid-Afrika. Daarom het ek aanvanklik daarvan afgesien om hierdie brief weg te stuur.
Die verdere ontwikkelinge in die laaste weke, waar veral kritici van die regering uit die geledere van die kerk gearresteer was. Dr. Buthelezi en Dr. Beyers Naudé is seker alleen nog op vrye voet omdat hulle 'n te groot aansien in die buiteland geniet, maar hoe lang sal hulle by die huidige ontwikkeling hierdie voorreg geniet?) Die kreet van die ANC om die bewapende stryd in Suid-Afrika' voor te berei, sal seker nie vrede en 'n geordende oorgang tot demokratiese regverdige regering dien nie.
Ek stuur hierdie brief nou nietemin weg, omdat die aangeleentheid vir my so dringcnd was. Ek meen, dat die dreigement van 'n ekonomiese boikot sowel as die uitvoering daarvan, as daaraan nie gehoor gegee word nie, die laaste moontlikheid tot 'n vreedsame oplossing van die probleme van Suid-Afrika verteenwoordig.
Ontvang hierdie brief asseblief as hulpkreet namens die onderdruktes in Suid-Afrika. Ek is ook bereid om op eie koste na Bonn vir 'n gesprek te kom. As u dit sou wens, sou ek dankbaar wees, indien ook 'n gesprek met Mnr. Genscher gereël kan word, na moontlikheid op dieselfde dag. Kan u daarmee behulpsaam wees?
Ek kan my egter ook goed indink, dat u veelvoudige take so 'n gesprek nie moontlik maak nie. Daarom som ek enkele argumente op, wat ek in die gesprek sou gebruik, wat vir 'n onmiddellike optrede van die regering van Wes-Duitsland spreek:
(a) Ondersteuning van hulpkrete van Suid-Afrikaanse organisasies bv. van die Christelike Instituut (vgl. Pro Veritate, Okt.1976 bl.14) - Cedric Mayson, redakteur van Pro Veritate, is terloops verlede week gearresteer. Die aangeleentheid is dus nie alleen my idee vanuit Europa nie.)
(b) Vergemakliking van die Koord-Suid-Dialoog. In die oë van derde-wêreldlande moet die ekonomiese samewerking van Wes-Duitsland (en ander westerse lande) aan ondersteuning van die apartheid regime gelyk gestel word. Hier sou dus miskien ook 'n moontlikheid wees om die vasgeloopte Noord-Suid-Dialoog weer aan die gang te kry.
'n "Kruk-funksie" vir Mnr.Vorster - Die Nasionale regering (van Suid-Afrika) word deur sy regtervleuel gehinder om hervominge uit te voer. Miskien is Mnr. Vorster en ander dan juis bly om 'n verskoning te hê (ekonomiese druk uit die buiteland) om die nodige veranderinge teweeg te bring.
In die hoop, dat hierdie brief by u 'n gunstige reaksie ontketen,
Die uwe,
ADIC
N.S. 1. Na ryp oorweging, meen ek, om in hierdie stadium van publikasie af te sien. Dit sou jammer wees, as die saak deur oorhaastige publikasie geskaad word.
2. Die here Vorster en Genscher kry elkeen 'n afskrif van albei briewe, telkens met 'n kort begeleidende brief.
Berlyn, 7 Desember 1976
Die Eerste Minister,
Republiek van Suid-Afrika.
Geagte Mnr. Vorster,
Dit is 'n geruime tyd sedert ek van my laat hoor het. Ek het egter reeds twee ernstige pogings gemaak, maar die briewe nie weggestuur nie. So bv. een op 5 Junie waarin ek my gedronge gevoel het om u en u regering te waarsku dat S.A. in die onniddellike toekoms "nie deur die Nasionale Party nie, maar deur vrees regeer sal word." In die naam van die lewende God wou ek Suid-Afrika waarsku om spoedig van sy bose apartheidsweë om te keer.
Nou bring ek u die tyding dat u "geweeg en te lig bevind is" (Daniel 5,27 - vergelyk ook my brief van Oktober 1972).
Verstaan asseblief my meegaande beroep op Wes-Duitsland en die westerse lande om ekonomiese sanksies op S.A. toe te pas, tensy Pretoria 'n -program voorlê waarin hy diskriminerende wetgewing teen 1980 wil verwyder, nie as 'n onpatriotiese daad nie; inteendeel, dit is 'n wanhoopsdaad van iemand wat sy vaderland baie liefhet en nie kan toesien hoe dit deur willekeurige inhegtenisname ens. in 'n bloedbad gedompel word nie.
Natuurlik sal dit nog beter wees as u regering die inisiatief neem en sonder druk van buite aankondig dat u alle diskriminerende wette binne 4 jaar wil skrap.
Ek hoop dat u merk dat dit vir my werklik in die eerste plek gaan om reg, geregtigheid en vrede vir alle mense in Suider-Afrika.
Seënwense vir die Kersgety en vir die onbekende nuwe jaar,
Die uwe,
ADIC
Berlyn, 22 November 1976
Geagte Biskop Buthelezi,
Voordat ek die meegaande brief kon oorskryf, het ek gehoor dat Mnr. Brandt aan u 'n persoonlike brief geskryf het. Ek beskou u as meer kompetent om die mening en die standpunt van die studente duidelik te weergee, sodat my brief oorbodig geword het.
In die tussentyd het ek egter gedink, dat dit vir u van belang sal wees, om te weet hoe sodanige mense probeer om regverdigheid in Suid-Afrika so vreedsaam as moontlik tot stand te bring,
Ek sou egter ook bly wees as u kortliks kommentaar op my brief kon lewer. Af en toe word ek gevra om oor Suid-Afrika te praat. Ek sou graag wil weet of u my mening deel. Terloops, het u al Mnr. Brandt se brief beantwoord? Ek dink dat nie dit nie 'n slegte idee sou wees nie as u 'n samevatting daarvan vir publikasie beskikbaar kon stel.
Ek wil probeer om getrouer wees in my voorbidding vir Suidelik Afrika. Mag God u in al u onderneminge seën.
Dienswillig die uwe,
ADIC
Berlyn, 7 Desember 1976
Christelike Instituut van S.A. (afdeling Europa) Utrecht.
Geagte Mnr.Kleinschnidt,
Ek stuur aan u afskrifte van briewe aan Mnr. Willy Brandt. Sou u miskien in die naam van die Christelike Instituut iets soortgelyks in Bonn kan vra? As u ook die EKD (Evangeliese Kerk in Duitsland) kon vra, om iets meer te doen as om telegramme te stuur, sou ons ook al 'n stuk verder wees. "We must strike while the iron is hot."
Maar miskien het u daarbenewens ook nog die moontlikheid, in verbinding met Suid-Afrikaners in Holland, om die saak by die regering daar aanhangig te maak. Miskien het u ook adresse van C.I.-lede in ander EG lande.... en die volgende stap is natuurlik VSA (President Carter!) Kanada (na die boikot van Afrikaanse lande by die Olimpiese Spele!) en Japan (wil homself na die Lockheed-skandaal rehabiliteer...)
Dit is sekerlik stout van my om u met soveel werk op te saal, maar ek vertrou, dat dit vir u ook 'n prioriteit is om Apartheid eens en vir altyd te vernietig....
ADIC
(Ek moet toegee, dat die ophitsende toon van die bogenoemde brief my nou, in 1979 nie meer behaag nie!)
Berlyn, Desember 1976
Broederuniteit,
Bad Boll.
Liewe Broeders,
Die politieke ontwikkeling in S.A. het my daartoe beweeg om aktiewer te word om die verwydering van die diskriminerende wette tot stand te bring. Saam met ander Suid-Afrikaners het ek op die stigting van 'n "Foreign Front for peaceful change in the Republic of South Africa" besluit. As hoofdoel moet geld die verwydering: van diskriminerende wette tot 1980......
· Hierdie brief is nooit gepos nie.
Brief aan Suid-Afrikaners of mense wat in S.A. gewerk het.
Berlyn, 17 Desember 1976
Liewe Broeders en susters,
... Ek sou graag julle mening wou hoor oor die stigting van 'n "External Front for peaceful change in South Africa". Dit gaan in sy wese om 'n "lobby", wat met die handelsvennote van Suid-Afrika en hul vakbonde onderhandelinge sal voer met die doel om Pretoria op die verwydering van diskriminerende wette tot 1980 te beweeg. Die Front behoort geen bepaalde politieke rigting te volg nie, alhoewel die doel uitgesproke polities is. Die hoofdoel: die bereiking van 'n regverdige, oop samelewing in S.A. tot 1980. Ek het reeds private pogings in hierdie rigting aangewend, maar ek meen dat jy getalle en instellinge nodig het om gehoor te word.
Ek sal julle eersdaags opbel, om julle menings hieroor te hoor ... Dit sou ook goed wees as die "Suid-Afrikaners" wat hierdie brief kry, onderling hul idees oor my voorstel uitruil en ander voorstelle maak hoe ons ons lydende broers en susters in S.A. kan help. Hierdie brief gaan aan... (name)
S.P.D,
Bonn
22 Desember 1976
(Adres)
Geagte Mnr.Cloete,
In opdrag van ons partyvoorsitter Willy Brandt dank ek u hartelik
vir die briewe van 8 Nov. en 5 Des.1976. Met groot bolangstelling het ek daarvan kennis geneem, dat u in die probleem van die politieke ontwikkeling van Suidelik Aifrika, insluitende die diskussie van die Noord-Suid-Dialoog besonder geinteressoerd en betrokke (Duits; engagiert) is.
Ek het van u argumente met groot belangstelling kennis geneem en ek is heeltemal seker, dat dit nog lang sal duur voordat 'n opiossing gevind sal word wat vir alle betrokkenes bevredigend sal wees.
Die partybestuur van die SPD het honself in die laaste tyd intensief besig gehou met hierdie probleme, en ek voeg ter infomasie 'n kopie by van die stuk ,,Die politiek van die SPD vir Suidelik Afrika"
Met vriendelike groete,
(get.) Gerhard 0. Kleipsties
*******
Neugnadenfeld,
14 Februarie 1977
Liewe Ashley en Rosemarie,
.......... Jy wil dus 'n ,,lobby" - "External Front for
peaceful change"- begin. Ek het lank hieroor nagedink, wat eintlik in Suid-Afrika te bereik is. Al hoe mer koo. ek tot die oortuiging, dat ekonomies en polities in Suid-Afrika die koeel deur die kerk is. Te veel vreende kapitaal is in Suid-Afrika om ernstige stappe in die rigting van ekonomiese geregtigheid te kan verwag. Het jy al gesien hoe verbete Europeane hul kapitaa1 verdedig wanneer dit bedreig word? Polities verwag ok, dat na die onafhanklikheid van die Transkei en na 'n waarskynlik suksesvolle Turnhalle-konferensie, 'n hoogmoedigheid as gevolg van die sukses sal opkom, sodat na argumente nog minder as ooit tevore geluister sal word. In hierdie situasie sien ek net een moontlikheid tot vreedsame verandering; dat toenemend die versoening onder die kruis van Jesus hier en in Suid-Afrika verkondig en uitgeleef word. Dit is 'n proses wat gelei word deur die ingryping van Gods Gees. Jy moet jouself eers tot bepaalde groepe wend, om deur jou voorbeeld, en deur tekens van versoening op te rig, 'n groter uitwerking te bereik.
My voorstel is dus; moenie baie tyd met politiek en ekonomiese kwessies mors nie, maar moedig in plaas daarvan versoening aan. Die Morawiese Kerk in Suid-Afrika sou as vennoot 'n besonder geskikte voorwerp wees.
Ek stel 'n soort aksiegroep „Morawiese Kerk Internasionaal" voor, wat hom met vrae en metodes van versoening en vredesnavorsing besig moet hou. Sulke werk van versoening is belangrik nie alleen nou in die tyd van onderdrukking van swartes nie, maar ook later in die tyd van 'n swart regering. Nog Afrika nog Europa het 'n regverdige samelewing,
So 'n aksiegroep moet bv. blanke lede van die Morawiese Kerk in Suid-Afrika aanmoedig om die swart broer menslik en as gelyke te behandel. Ook informasie is nog dringend noodsaaklik... Kortom, ek beskou vredestigting op die basis van die boodskap van versoening vir belangriker as politieke of ekonomiese proteste...
Mag God julle seen!
Eckhardt en Cathy Buchholz
Samevatting
Om verskillende redes het die hele brief-aktiwiteit niks konkreets opgelewer nie. Die reaksies op my voorstel was nie besonders entoesiasties nie - „ die koeël is deur die kerk" was 'n tipiese reaksie, sodat ek nie bemoedig was om daamee verder te gaan nie m.b.t. Suid-Afrika. By die tweejaarlikse sinode van ons Kerk in Europa in 1977 is wel goeie voorstelle gemaak, maar die opvolging daarvan was gebrekkig. Kort na die sinode is ons na Nederland beroep, wat die Suid-Afrika kwessie vir my tydelik op die agtergrond geskuif het.
Johannesburg,
7 November 1978
Die Redakteur,
Rapport,
Johannesburg.
Geagte Heer,
Met belangstelling, dog ook met 'n goeie stuk verlasing, moes ek in die Rapport (25.0kt.1978) oor die algemene sinode insake die verbod op gemengde huwelike lees dat die (na my mening) speel met woorde" - ongeoorloof, uiters ongewens of hoogs afkeurenswaardig - as 'n belangrike stap beskou word vir die afskaffing van die verbod op gemengde huwelike. My belangstelling spruit veral uit die feit dat ek direk by die saak betrokke is. Die onderhawige wet dwing my om in die buiteland te lewe.
Meriigeen sou seker kan verwag dat ek denkbaar behoort te wees vir sulke pleidooie, want ek en my Duitse vrou het hierdie land lief ten spyte van alles wat ons as gevolg van die land se beleid moes deurmaak. Dit spyt my egter om te moet se dat ek eerder verontwaardig is oor hoe die gevestigde kerke en kerkelike organisasies besig is om die bybelse boodskap af te water.. On.drie voorbeelde te noem;
(a) In plaas van o sonder omhaal van woorde die flater van die verlede (om genoemde wet aan te vra) ruiterlik te erken en nou op die afskaffing van die wst aan te dring, hou die hoogste gesag van 'n kerk hom besig met 'n semantiese oefening (sien bo)
(b) Nadat die gewetens van die Afrikaners mettertyd aan die slaap gesus is oor die kwessie van Distrik Ses, stel die Afrikaanse Christelike Vrouevereniging die voorbeeld om daar te wil bou.
(c) Daar word deur kerklike leiers voortgegaan om die kanker van ons samelewing te behandel, sonder om na die wortel te gaan. Kerklike leiers doen bv. 'n beroep op 'n humane opruiming van Kruispad (Crossroads) sonder om van die oorsaak trekarbeid of die nog dieperliggende oorsaak, selfsugtigheid en winsbejag melding te aaak.
Toe my vrou en ek 5 jaar gelede na ons wittebroodsreis in my yaderland na Europa teruggekeer het, het ons met baie hoop uitgesien na veranderinge hier te lande, Na 'n aanvanklik groot verwagting, keer ons nou na ses weke terug met die vasstelling dat vir die swart man in Suid-Afrika niks beduidends verander het nie, selfs al kon ons hierdie keer legaal die land binnekom, selfs al het die betrokke Minister van my 'n ere-blanke gemaak. (Ons was toegelaat om as gesin 'n kompartement in die trein te deel.) Inderdaad het ek myself begin afvra of versoening tussen die rasse nog moontlik is. Dit sê ek nie sender droefheid in my hart nie. Ek het vroeër hierdie jaar in 'n ander koerant die hoop uitgespreek om na hierdie land terug te keer om vir versoening te werk.* Die versoening waarvan ek praat kan egter alleen op die basis van reg en geregtigheid tot stand kom. Hiervan is min sprake nóg in die Nasionale Party se konstititionele voorstelle nóg in die PFP se nuwe beleid, want by almal gaan dit blykbaar slegs om die behoud van voorregte cp grond van ekonomiese onregverdigheid.
Nietemin keer ons nie sonder hoop na Europa terug nie. Die besorgdheid van baie (Suid-)Afrikaners oor die wanpraktyke t.o.v. die gewese Departement van Inligting gee vir my nuwe hoop dat ook die leuens en bedrog wat gepaard gegaan het met die verbod op Gemengde Huwelike,-groepsgebiede en i.v.m. die willekeurige inhegtenisname, verbanning en swartsmeerdery van eerbare burgers van hierdie land soos Ds.Beyers Naude, (om maar enkele dinge te noem) aan die lig sal kom, sodat reg en geregtigheid kan geskied. Meer nog, ek het die lewende hoop dat die regering nou ruiterlik die foute van die verlede sal toegee en bereid sal word om saam met die verteenwoordigers saam te kom...
* Dit is waarskynlik 'n verwysing na 'n brief aan die Star. Ek het in hierdie manuskrip egter alleen een van 29 Junie 1979 afgedruk.
13. SOLIDARITEIT MET GEVANGENES
Agtergrond;
Kort na ons aankoms in Nederland in September 1977 het ek gehoor dat ons vriend Chris Wessels vir die tweede keer gearresteer was. 'n Brief uit Suid-Afrika het ons tot aksie geroep, toe hy na enkele weke nog steed in die gevangenis was. Ek kon aan die samestelling van die twee briewe wat deur die Centrale Raad van die Morawiese Kerk in Nederland aan Mnr. Vorster gestuur was, betekenisvol meewerk.
Alhoewel ek my heeltemal daarvan bewus was, dat sekere pos in Suid-Afrika nie by die adressaat uitkom nie, het ek tog gemeen dat ek my vryheid van meningsuiting moes gebruik, al is dit alleen om die S.A. owerhede te toon dat mense soos Nelson Mandela en Beyers Naudé nie vergeet word nie (in my voorbidding was en is ek egter by verre na nie so getrou om vir die onregverdig veroordeeldes te bid as ek dit sou moet wees nie.) Die poskaart aan Mnr. Mandela is veel later weggestuur, omdat ons bang was dat ons moeilikheid op ons voorgenome basoek aan Suid-Afrika sou kry.
Rijswijk, 22 Oktober 1977
Aan die Eerste Minister,
Republiek van Suid-Afrika.
Mnr. B.J. Vorster, Pretoria
Mnr. die Eerste Minister,
Die Evangeliese Broederkerk (Morawiese Kerk) in Nederland, geverteenwoordigd deur die Centrale Raad en die Zeistse Sendingsgenootskap het met groot ontsteltenis en diep verontrusting kennis geneem van die berig, dat Ds. Chris Wessels, predikant van de Morawiese Kerk in Port Elisabeth, vir die tweede keer gearresteer is, sonder dat ook hierdie keer 'n beskuldiging teen hom ingebring was en hy ook nie voor 'n regter gebring was nie. In teenstelling tot sy vorige arrestasie is nou selfs nie eers die plek van sy aanhouding bekend gemaak nie, sodat hy nog regsbystand nog enige besoek kan ontvang. Teen hierdie skending van menseregte protesteer ons met klem.
Ons dring by u en u regering daarop aan Ds. Chris Wessels met spoed vry te laat of hom ten minste te verhoor, sodat reg aan hom kan geskied. Ons verwag, dat u opdrag sal gee dat die piek van aanhouding direk aan sy familie bekend gemaak word,
Namens die Zeistse Sendingsgenootskap
Th.J. van der Peyl, onder-voorsitter
S.O. Meeuwes, algemene sekretaris
*
Rijswijk, 30 November 1977
Aan Mnr.B .J. Vorster
Mnr. die Eerste Minister,
In ons brief van 22 Oktober 1977 het ons van ons ontsteltenis en diepe verontrusting
oor die arrestasie van Ds. Chris Wessels, ......... vertel.
Ons is nou enersyds verheugd om te kon verneem dat Ds. Wessels uit die gevangenis ontslaan is. Andersyds meen ons dat ook hierdie keer geen beskuldiginge teen hom ingebring kon word nie. Daarom betreur ons - hoe bly ons ook is met sy vrylating - die wyse waarop die arrestasie plaasgevind het. U bereidheid om Ds.Wessels te laat ontslaan, is egter 'n enkele daad wat ons 'n bietjie hoop gee op 'n verbeterde toekoms vir sowel Suid-Afrika as vir ander volke. Ons meen immers dat u besluit om as regeringsleier 'n beslissing te herroep wat juridies ongegrond is, 'n voorbeeld kan wees vir ander regeringsleiers in ons wêreld.
Deur middel van hierdie skrywe wil ons u dan ook vra om ondersoek te laat instel na die oorsake van arrestasies en/of verbannings van andere mense in u land. Miskien is die standpunte van mense soos Dss. Beyers Naudé en Manas Buthelezi moeilik te begryp omdat moontlike realisering van hul voorstelle ekonomiese offers van u land sou vra.
Ons meen egter dat "blank Suid-Afrika" sowel die geleentheid as die moontlikheid het om 'n voorbeeld te wees vir die ryk ,eerste wêreld' deur vrywillig die armes te laat profiteer van die ekonomiese en sosiale voordele in u land.
Namens die Centrale Raad van die Bvangeliese Broederkerk in Nederland
(in persoonlike gesprekke op ons besoek in Suid-Afrika in 1978 het geblyk dat dit vir Eerwaarde Chris Wessels veral ten laste gelê was, dat hy in sy hoedanigheid van voorsitter van die Afhanklikes Konferensie" van die Suid-Afrikaanse Raad van Kerke vir politieke gevangenes middele besorg het. Dit strek Suid-Afrika egter ook nie tot eer dat geweier is om aan hom in die gevangenes 'n Bybel te verskaf.)
Zeist, 24 April 1978
Liewe Br.Beyers-Naudé,
Laat my eers toe om myself aan u voor te stel. Ek was destyds een van die studente van die Morawiese Seninarie in Kaapstad toe u in 1973 ons Jeugbyeenkoms oor "Youth Power" toegespreek het. Ek het al 'n hele paar weke die oortuiging om aan u 'n brief te skryf, maar ek het eenvoudig nie daartoe gekom nie. Ek weet nie of hierdie brief by u sal uitkom nie, want ons het die ervaring gemaak dat sekere briewe onderskep word, dat geld nie aankom nie. (Ek sluit egter niks by hierdie brief in nie, alhoewel ek graag 'n blyk van ondersteuning sou wou gee.)
Nietemin, ek wou alleen maar sê, dat ons nie ophou om aan u te dink en vir u en die ander mense, wat op onregverdige wyse gestraf word nie, te bid nie. Ek glo dat God die gebede hoor en verhoor, en 'n deel van die antwoord is seker ook die geleidelike (toegegee veels te stadige) verandering van gcsindheid by sommige regeringsmense. Ek moes lag toe ek onlangs in die Star lees dat Connie Mulder die IFP van paternalisne beskuldig. Dit is seker iets om voor dankbaar te wees, dat die regering begin te besef, dat hulle saam met die ander bevolkingsgroepe die toekoms van die land moet bespreek. Miskien sien ons nog binne afsienbare tyd 'n nasionale konvensie.
Maar miskien moet ek nog iets oor myself vertel. Ek is met 'n Duitse vrou getroud en op die oomblik predikant van die Broederkerk in Utrecht. Ek hoop dat dit in die nie so verre toekoms nie, moontlik sal wees om permanent na S.A. terug te keer, waar ons hoop om aan die versoening tussen die rasse mee te werk. Ons kry nou al so 'n bietjie oefening daarin, want ons gemeente bestaan uit 90% swart mense, met 'n klein groepie elk van Blankes, Hindoestane (indiers) en Chinese. 95% van die gemeente is van Surinaamse afkons, en hulle moet nogal heelwat diskriminasie in die samelewing deurmaak. In die gemeente self het ek met omgekeerde rassisme te doen, waar veral die Blankes en die Hindoestane aan die kortste end moet trek.
Ek weet nie hoe dit met u tyd gesteld is nie, maar miskien vind u 'n moontlikheid om by geleentheid te antwoord.
Broederlike groete,
ADIC
*******
Zeist, Julie 1978
Mnr Nelson Mandela, Robben Eiland.
Geagte Mnr. Mandela,
..... Ek wens u Gods rykste seën toe met u 60ste verjaarsdag' met die gebed dat ons u spoedig sal kan eer as leier van ons land, ons nie as kleur-linge, blankes en swartes nie, maar verenig as een volk van Suid-.Afrika (Azanië).
Ek is ernstig besorg oor die neiginge by blank Suid-Afrika om al meer die antwoord in wapengeweld te sien, maar ook is ek ontstem dat die ANC (waarvan ek u nog steeds as die leier beskou) alleen die geweerloop beskikbaar het om met Mnr. Vorster te praat. My gebed vandag is veral dat Suid-Afrika 'n rasse-oorlog bewaar sal word.
Die uwe,
ADIC
****
Zeist, 9 Februarie 1978
Die Staatspresident, Republiek van Suid-Afrika
Hooggeagte Dr. Diederichs,
Ons het hier van die ter dood veroordeling van 'n Mnr. Jantjies gelees. Volgens die berig wat hier verskyn het, het hy sy werkgewer doodgeslaan omdat lg. geweier het om hom vir gedane werk te betaal. Verder was ons indruk dat 'n stuk selfverdediging op die spel was, want die werkgewer was ontevrede dat hy, 'n plaaswerker, so 'n eis stel.
Omdat ek self 'n Suid-Afrikaner is en van die toestande op sommige plase weet, kan ek my so 'n situasie goed voorstel. In die lig van die gegewe omstandighede, vind ek die doodstraf eenvoudig te hard.
Daarom vra ek u beleefdelik om u invloed en mag te gebruik om die straf te laat hersien.
By voorbaat dank.
Patrioties die uwe, ADIC
REPUBLIEK VAN SUID-APRIKA
Staatspresidentswoning
PRETORIA. 17 Februarie 1978
Adres,
Geagte Ds.Cloete,
Baie dankie vir die ontvangs van u skrywe van 9 Februarie insake die ter dood veroordeling van mnr. Jantjies.
Hierdie aangeleentheid is nog nie onder my aandag gebring nie, maar wanneer die betrokke stukke aan my voorgelê word, kan u verseker wees dat hulle met die grootste objektiwiteit en onregverdigheid behandel sal word.
Mag dit u goed gaan daar in verre Nederland.
Die uwe, (get.) N.Diederichs
(Ons Suid-Afrikaners is tog siek. Waarom moes ek dadelik vermoed, dat die oorlede Staatspresident gedink het dat ek 'n blanke predikant was? Ek het egter nietemin ook nagelaat om navraag te doen wat verder met Mnr. Jantjies gebeur het.)
*****
14. PRO JUSTITIA
Kommentaar:
Die waarheid van Buchholz se stelling (vg. brief bl.27) dat die westerse moonthede hul kapitaal met alle mag sal verdedig, was vir my in 1978 veral bewys deur die ondersteuning van 'n korrupte regime in Zaire. Maar veral die manier waarop westerse lande na 19 Oktober 1977 gereageer het - nadat soveel swart organisasies en mense monddood gemaak was - het die bohaai rondom die dood van Steve Biko as leë geblaf aan die kaak gestel.
Die onthullinge van die wanpraktyke by die Departement van Inligting het egter weer baie harte vatbaar gemaak vir argumente, sodat ek weer die moontlikheid sien om vir vrede in Suid-Afrika te werk Een voorwaarde hiertoe is seker dat die hart van die Afrikaner gewen word om vir reg en geregtigheid vir alle mense in Suid-Afrika in te tree.
Zeist, 15 Julie 1978
Die Redakteur,
South African Digest.
Geagte Meneer,
Ek wil hiermee my waardering uitspreek, dat ek „Comment & Opinion" nou byna 4 jaar gratis ontvang. Alhoewel ek 'n vooroordeel (Eng. bias) ten gunste van die Afrikaanse of Nasionalis-georienteerde nuusblaaie opgemerk het, dink ek dat u aan ons 'n goeie diens gelewer het.
Ek moet egter toegee dat ek deur die jare 'n skuldige gewete gehad het, omdat ek nie daarvoor hoef te betaal nie. Die wanpraktyke waarin beamptes van die Departement van Inligting verwikkel was, het aan my duidelik gemaak dat ek inherent deel uitmaak van 'n basies onregverdige stelsel, want ek sou ewe goed 'n intekeningsgeld kan betaal. Ek is seker daarvan, dat in plaas van Panorama en Comment & Opinion gratis aan mense oorsee te stuur, kan ander meer nuttige doeleindes daarmee gefinansier word (bv. meer geld vir swart (plurale) opvoeding tot beskikking te stel.)
Ek sou graag verder Comment & Opinion wil ontvang want ek beskou dit as waardevol, maar stuur my asseblief hiervoor 'n rekening. As dit nie moontlik is nie, moet ek u ongelukkig vra om my van u poslys te skrap. Ek hoop egter, dat dit vir u moontlik sal wees om vir meer geregtigheid in hierdie verband te kies.
Dienswillig die uwe,
ADIC
(Hierop is nie gereageer nie. Selfs die terugstuur van kopieë van Comment en Opinion het nie gehelp nie. Ek kry die blad nog steeds gereeld toegestuur)
Zeist,
15 Junie 1978
Die Redaksie,
Vrij Nederland.
Geagte Heer/Dame,
As 'n sg. ,,Kleurling" uit Suid-Afrika ... , sal u wel begryp dat ek die artikel oor Suid-Afrika in die uitgawe van 5 Junie van Vrij Nederland met groot belangstelling die hand geneem het.
Die artikel oor Suid-Afrika is m.i. veels te negatief en "bowendien vir my as Suid-Afrikaner nie eerlik nie. Het Nederland nie iets meer positief aan te bied nie, as om sy emigrante aan te noedig uit Suid-Afrika terug te keer of ander te ontmoedig om daarheen te gaan nie? En dit nadat bv. 'Kleurlinge' hul huise moes ontruim sodat onder andere Nederlandse inmigrante huisvesting kon kry? Om ’n land te verlaat wanneer dit ekonomies daar nie meer goed gaan nie, is m.i. net so verfoeilik as om gasarbeiders uit die land te wil skop nadat jy hulle gebruik het. Nie dat ek teen emigrasie uit Suid-Afrika sonder meer is nie, hoor? Daar is in Suid-Afrika nog veels te veel buitelanders wat meen om hulle bestaan te moet regverdig deur nog rassistieser te wees as die Boere. Ek het wel ‘n voorstel: dat i.p.v. dat Nederlanders wat militȇre diens by die Suid-Afrikaanse weermag doen, hul Nederlandse paspoorte verloor, alleen sulke Nederlanders hul paspoorte mag behou, wat bewys lewer dat hulle aan die versoening tussen die rasse saamwerk,
Die artikel oor die konferensie van morele herbewapening 10 Junie) ... het my wel verbaas. Ek het die indruk dat die verslaggewer nie heelteiaal begryp het waarom dit by die morele herbewapening gaan nie. Het hy verstaan, dat morele herbewapening agter die skerms vir versoening tussen strydende partye werk en vir regverdigheid aan gediskrimineerde minder- en meerderhede intree? Ek lees nerens van die hoop van swart vakbonde van Suid-Afrika om as volwaardige werkers erkenning te kry of van die risiko wat die swart predikant Kanodereka in Rhodesie/Zimbabwe op hom geneem het in 'n poging om versoening en regverdigheid vir alle rasse te bewerkstellig......
Samevattend: mense uit die ryk Noorde en uit die arme Suide wat deur God geinspireerd is om self- en gemaksug in Europa en Noord-Amerika aan die een kant en armoede en korrupsie in die derde wereld aan die ander kant te bestry, moet saamwerk vir 'n menswaardige bestaan van almal.
Ek het die konferensie in Freudenstadt persoonlik bygewoon.
(God het ons omsendbrief op 'n besondere manier geseën. Ons het reaksies gekry van mense aan wie ons glad nie die brief gestuur het nie, o.a. van die Anti-Apartheid Beweging in London en die ANC in Lusaka.)
Zeist,
21.2.79
Anti-Apartheid Beweging,
Charlottestraat 89,
London,
Liewe Deborah,
Dankie vir die materiaal wat u aan my gestuur het, vergesel van die brief gedateer 5 November 1978. Ek is jammer om nou eers te antwoord,
Dit was heel interessant vir my om te hoor dat julle ook kersgroete en boodskappe van ondersteuning aan politieke gevangenes, aangehoudenes ens. organiseer. Ek dink u moet hierdie deel van u werk meer beklentoon, om ook van die anti-beeld ontslae te raak wat oor die jare opgebou is. Inderdaad, ek soek meer en meer na moontlikhede om Afrikaners (Boere) oor te wen. Ek stel meer belang in regverdigheid en versoening vir al Suid-Afrika se inwoners as in die ondergang van enige regering. Ek dink dat "Muldergate" die Afrikaners meer bereid maak vir sinvolle dialoog as ooit tevore. Die slegste ding wat jy op hierdie tydstip kan doen, lyk vir my , is om die blanke Suid-Afrikaners verder in die hoek te dryf of te isoleer. Ek stem wel saam met protes as 'n nodige middel om verandering teweeg te bring, maar dan verkies ek om na die oorspronklike betekenis van die woord te gaan. (Latyn: pro-testare = om vir iets te getuig.)
Ek stel dus i.p.v. ,,anti-apartheid" 'n strategic van pro geregtigheid, pro versoening voor. Mag ek dit met 'n voorbeeld verduidelik. In plaas van om alleen emigrasie na Suid-Afrika aan te val, stel ek die kwalifisering van emigrante voor; hoe moeilik dit ook mag wees, moet u dan probeer om van u regering 'n toesegging te kry, waarvolgens van emigrante voortaan bewyse verwag sal word, dat hulle in Suid-Afrika tot geregtigheid en versoening van die rasse wil bydra, anders sou hulle van hul (Britse) paspoorte afstand moet doen...
&&&&
Zeist, 20 Februarie 1979
ANC Kantoor,
Lusaka.
Liewe Reg,
Dankie vir u brief van 9 Desember 1978. Die sorg wat uit u brief straal, het my diep beweeg. Ek moet toegee, dat ek dit nou eers deeglik gelees het, omdat u brief net voor Kersfees aangekom het, toe ek die pos heel oppervlakkig gelees het.
U het gevra of ek Horst Kleinschmidt ken. Ja, van wel, maar alhoewel hy in Utrecht werk, slegs enkele kilometers van Zeist, was dit nogal moeilik om met hom in sinvolle kontak te bly, omdat by dikwels buitenstedig is. Ek moet egter ook sê dat ek nie met sy meninge gelukkig is nie. Hulle is nie identies met die van die Christelike Instituut, waarvan ek myself nog steeds as 'n lid beskou.
Natuurlik, hy het sy publieke menings waarna ek verwys, namens die ANC gegee, maar ek twyfel of baie mense in Europa tussen die ANC en die CI as twee afsonderlike entiteite kan onderskei. Ek verskil met die ANC oor die gebruik van geweld. Alhoewel ek heel goed die frustrasies van begaafde jong swartes kan begryp - om liewer hul lewens op die spel te plaas sodat geregtigheid verkry kan word- meen ek (en dit is terloops ook die standpunt van die Suid-Afrikaanse Raad van Kerke, Hammanskraal 1978) dat alle moontlikhede van geweldloosheid. uitgeprobeer moes gewees het, voordat vergeldende geweld oorweeg mag word, (ek beskou ge-institusionaliseerde geweld as ewe verwerplik!)
Die ontwikkelinge in Suid-Afrika - ek verwys na die Inligtingsaak - gee aan ons na my mening die gulde geleentheid om te probeer om sinvolle dialoog met Afrikaners aan die gang te kry. Nietenin wil ek my posisie duidelik stel: Ek beskou myself as 'n radikale rewolusionêr - ek wil vir God se rewolusie veg, die rewolusie van ainal-insluitende (nionc-nd-uitsluitende) liefde, wat geworteld is in en deur Jesus beliggaand word. (Die Latynse woord vir wortel is radix. waarvan radikaal afgelei is
Jy vra my of ek ANC-materiaal ken? Ek beskou die ,,Charta" as 'n uitstekende basis vir 'n toekomstige Azaniese samelewing. Maar terwyl jy hier 'n versoenende houding kan vasstel, moet gekonstateer word dat die uitgawes van Sechaba• beduidend van hierdie houding afwyk. Alhoewel ek erken dat lyding nodig mag wees om ons doel van 'n oop, regverdige samelewing te bereik, twyfel ek of die ANC in sy huidige vom hierdie doel sal behaal...
(Volgens nog heersende wette in Suid-Afrika, mag die oorspronklike brief en sy antwoord nie hier afgedruk word nie, maar uit my antwoord op hierdie brief, kan 'n mens tog heelwat aflei.)
* Sechaba is die orgaan van die ANC. .
Zeist,
16 Maart 1979
Liewe Reg,
Dankie vir u spoedige antwoord ... U hartstogtelike pleidooi vir begrip van die gewapende stryd het my diep beweeg, meer as enige diskussie oor die onderwerp tot dusver...
Ek stem ten volle met u saam dat sinvolle dialoog plaas kan vind tussen gelykes en dat daaron die beperkinge, verbannings en gevangeneming van ons leiers (en organisasies) opgehef moet word voordat betekenisvolle dialoog kan begin. Ook weet ek dat die oneerlikheid van regeringsmense nie nuut is nie; nogtans dink ek dat dit die eerste keer sedert 1948 is, dat feitlik die hele Afrikaanse pers 'n duidelike stand punt teen die onregverdigheid van hul regering inneem.
Dit het my beϊndruk, dat ten spyte van alles wat u moes deurmaak onder die Nasionale regering, u blykbaar nie verbitterd is nie. Ek beskou dit as 'n belangrike faktor vir betekenisvolle dialoog.
Nou wil ek graag nog op enkele punte van u brief reageer:
(a) Alhoewel ek 'n naam (van 'n land) nie onbelangrik ag nie, beskou ek dit as geen prioriteit in hierdie stadiun van ons stryd vir geregtigheid in ons vaderland nie.
(b) Ek stem wel met jou saam dat geregtigheid met die erns van Christus beveg moet word, maar teologies moet ek beswaar aanteken teen die indirekte verbinding van Sy uitdrywing van die geldwisselaars uit die tempel met die bewapende stryd in Suidelike Afrika. Jesus het die verteenwoordigers van die Romeinse onderdrukkers uit liefde vir (die huis van) Sy Vader teengestaan. As vryheidsvegters vervuld sou wees met liefde vir alle Suid-Afrikaners (Paulus het aan die christene in Korinthe geskryf dat hulle liggane tempels van God is.) sou ek bereid wees om hul vurigheid indirek as 'n geveg vir die Here te erken. Tot nog toe kon ek hiervan nog nie oortuig word nie, inderdaad, u is die eerste persoon van die ANC wat ek ontmoet het, waar ek nie haat en bitterheid teenoor mense kon vasstel, wat georienteerd is na die huidige regering. In baie gevalle het ek haat opgemerk teenoor enige blanke Suid-Afrikaner. (Omdat ons ook 'n mooi stuk lyding onder die apartheid-regime moes deurmaak, kan ek natuurlik goed die gevoelens van hierdie mense begryp.)
Dit bring my by die kern van die saak. Ek sien geen ander moontlikheid om bevry te word van bitterheid en haat nie, as deur die reddende geloof in God, wat ek in Jesus Christus ervaar het. Alhoewel ek heeltemal die opinie van iemand kan respekteer, wat sê dat hy/sy aan die bewapende stryd wil deelneem uit liefde vir alle Suid-Afrikaners, dwing my toebehorigheid aan en liefde tot my Heer, sowel as my vurige begeerte na vrede en geregtigheid my, om die vrugbaarste metode daartoe op die (lang) duur te soek.
ADIC
(Die 19-jarige skrywer van die volgende brief, was een van die leiers van die skoolboykot in Atteridgeville in 1976. Na meer as 'n jaar van boycot het hy met ander leiers nagegaan wat die resultaat daarvan was. Hulle het wel kragtig hul standpunt na vore gebring, maar die prys wat sy generasie moes betaal, was ontsettend hoog; Behalwe die honderde dode', het die wegval van dissipline demoraliserend gewerk. Misdadigheid het toegeneem, tienderjarige neisies het swanger geword, die gebruik van verdowingsmiddels het toegeneem. Kgati het besluit om 'n terug-na-skool aksie te begin. Maar dit het weer daartoe aanleiding gegee dat sy lewe van die ander kant bedreigd was. Alhoewel hy sedert 1976 byna nooit op skool was nie - hy het ook 'n mooi tyd in die gevangenis deurgebring - het Kgati die Matriek-eksamen in die eerste klas afgelê. Die volgende brief bewys dat hy die beginsels waarvoor hulle hard geveg het, nie prysgegee het nie.)
Theol. Seminary,
23.3.79
Liewe Ashley, Rosemarie en Danny,
... Soos ek vroeër , geskryf het het ons vantevore die Th.B.-graad van Rhodes beoog, maar eers verlede week het ons besef dat ons Seminarie nog nie aan die Universiteit Rhodes aangeslote is nie vanweë regeringsinmenging. Ons sou dus slegs skyngrade na ons studie: ontvang. Hulle het voorgestel dat ons direk na die Universiteit Rhodes gaan, maar na versigtige nadenke het ons (die 10 eerste- en tweedejaarstudente) die Seminarieraad daarop gewys dat ons seminarie in 'n unieke posisie is en dat ons die geleentheid moet aangryp om weg te breek van die blanke magstruktuur, om ons mense te lei, om duidelik te maak dat ons nóg Blanke - nóg Bantoe-onderwys, maar liewer 'n opvoeding vir Suid-Afrika" wil hê.
Ons het aangetoon dat ons primêr daarin belang stel om predikante te wees, omdat ons glo dat God ons hiertoe geroep het 'n dat erkenning (van ons studie) nie by die algemeen aanvaarde norme berus nie, maar veel meer by die gemeenskappe wat ons sal dien. Kortom, ons wil betrokke wees in 'n relevante bediening, en daarom wil ons ons studies so gestruktureerd sien dat dit relevant, op die situasie gerig en van 'n hoë standaard is.
Ek kan nou met vreugde aankondig dat die Akademiese Raad ons punt ingesien het en gister na 'n vergadering van 4 ure het hulle vir 'n relevante en kontekstuele (op die situasie gerigte) opleiding gestem. Die Seminarieraad, wat volgende Woensdag vergader, moet nou uitsluitsel gee. As hulle instem sal ons kursus as volg daar uitsien; Ou Testament met Hebreeus as byvak; Nuwe Testament met Grieks as byvak, Kerkgeskiedenis; Theologie insluitend Swart Teologie; Etiek; Pastorale studie insluitend Sielkunde, Sosiologie, Antroplogie om Zoeloe met veel tyd vir praktiese werk. Hierbenewens word in alle vakke Afrika-studie ingebou. Dit beteken, dat voortaan die Seminarie relevante predikante in die reel sal oplewer in plaas van as die uitsondering. Ek swem in vreugde by die besef dat ek nie tot na my opleiding hoef te wag om 'n relevante predikant te wees nie. Ek begin nou op kollege. Ek weet nie of jy besef het dat dit die mees radikale verandering in die geskiedenis van opvoeding in S.A. is nie. Ek is bly dat God my vergun het om hiervan deel te wees.
Hartlike groete,
Kgati
Epilogue
The deaths of High School students in Soweto on 16 June 1976, shot by White policemen after protesting peacefully against compulary learning through the medium of Afrikaans, threw me into an inner turmoil. I experienced trepidation that the widely expected eruption of civil war in my home country was now dawning. Clarion calls were going up for action against South Africa in the wake of the Soweto killings. I was asked to address a protest meeting in the Kaiser Wilhelm Memorial Church of West Berlin. The general feeling was that the beloved country would soon be going up in flames. Christians should do all they can to stop the rot.
With Pastor Uwe Holm, a leader from the Landeskirche, the Lutheran State Church, I spontaneously organised a protest meeting in the ‘Kaiser Wilhelm Gedächtnis’ Church in Central Berlin. Driven by fear of a development that could lead to a bloodbath in my beloved South Africa, the events of the 16th of June 1976 turned me into an even more dedicated activist.
Activist for peaceful Change
I now set out to start a ‘Peaceful’ front, to use non-violent means to get the racist structures changed. I wrote many letters. But support was not forthcoming. Rachel Balie, who knew me since her high school days when I attended some student camp in Genadendal, was studying in West Berlin. All bar one of those whom I approached had given up on South Africa. Rachel Balie was in support as I attempted to start a movement for peaceful change. The initial reaction of the West German government to the peaceful protest of the students was to all and sundry the proof that the days for boycotts and the likes were over. It appeared on the cards that Willy Brandt’s government would now support the armed struggle. At this point in time I saw boycotting South Africa as one of the remaining options short of the armed struggle that I opposed. Yet, from within I was not completely happy. How could I support boycotts where others back home would have to bear the brunt? Of course, there were also Christians who were opposed to boycotts for different reasons. Some of them got paid for it by the South African government!
My ‘Soweto’ speech in the ‘Kaiser Wilhelm Gedächtnis’ Church in Central Berlin catapulted me into the role of mediator in a dispute between foreign African students and the local authorities. After listening to my effort of mediation, Heinz Krieg, who was connected to the Moral Re-armament (MRA) movement,[1] linked up with us after making an appointment with me. When we were about to leave for Holland in September 1977, he gave me a challenging book as a parting gift with the title: South Africa, what kind of change? When I read about personal friends from the Cape mentioned in the book, I was challenged once again to become even more of an activist for racial reconciliation in my home country. This signalled the start of a stint with the Moral Re-armament movement and more activism than ever before. The bulk of the letters in this booklet stems from that period of my life.
I now also tried to start a front for peaceful change as an attempt to use non-violent means to get the racist South African structures dismantled. I wrote letters to various people but support was not forthcoming. All bar one of those persons whom I approached had given up on any possibility that peaceful change was still possible regarding South Africa.
Advocacy on Behalf of Friends
In September 1977 we moved to Broederplein in the historical town of Zeist in Holland. From there Rosemarie and I were due to serve the Moravian congregation of Utrecht of which the bulk of the congregants had origins in Surinam (South America).
Soon after our arrival there we received a letter from our friend Rachel Balie, who had returned to South Africa after the completion of her studies. She wrote that Chris Wessels, a minister colleague and long-time friend in whose home Rosemarie and I had been on our honeymoon journey, had been imprisoned. Nobody from his family knew where he was incarcerated. He was never formally accused or brought before a court of law. Later we understood that his main 'offences' were his involvement and role in the formulating of hard hitting statement at the conference of the South African Council of Churches and that he helped to care for the families of political prisoners on behalf of that body. Shortly before this, on 12 September 1977, Steve Biko died while in police custody. We feared that the same thing could happen to Chris Wessels.
Egged on by Rosemarie, my activist spirit was aroused. I moved into action mode, attempting to nudge the Moravian Church leaders into action on behalf of our brother in detention. Initially it involved something of a battle to get our church authorities in Bad Boll (Germany) on board, but they subsequently also urged Moravian church leaders in other countries to write to the respective S.A. Embassies. We heard later that this move possibly saved Chris’s life.
We were still settling down in Zeist when all of us were shocked by more bad news from South Africa soon thereafter. Dr Beyers Naude, who had been our high-profiled speaker in a public rally on ‘Youth Power’ in the Old Drill Hall[2], was banned along with the Christian Institute and a few organisations. (Our theological seminary in District Six had played a major role in organizing that event just before my exile-related departure for Gemany in November 1973 to marry Rosemarie.)
Like Jonah
I received special permission to visit my home country in October 1978 with my wife and our one and a half year old son. That this visit was possible after we had written an accompanying letter to the government, I saw this as a victory for quiet diplomacy, hoping that we could nudge the Cabinet to gradually change petty apartheid laws until I could return from exile. (Later I changed my views in this regard, not believing anymore in changes which could be interpreed as cosmetic.)
After getting information of the venue and time of one of the meetings the Church Board of the Moravian Church, I managed to attend it. When I challenged their advocacy of our friend Chris Wessels, I got the Board members in opposition. When I also suggested to come and work in South Africa for three years and thus cause another crack in the apartheid wall, I was told quite harshly that tourists are not welcome. My subsequent disappointment and anger was thus actually partly self-inflicted.
A second incident was even more the case. Our pride was still very much of a deterrent to approach our family when we were running out of cash to pay for flights back to Johannesburg from Cape Town. Instead, I had the ‘temerity’ to go into the Whites only part of the Cape Town central station with my wife and son, to enquire after the advertised cheap tickets. I knew that this would have required us to share an overnight compartment. It necessitated a decision on the highest government level. A few further apartheid-related incidents at this time brought my bitterness and grudge to boiling point. When we finally heard that the required permission was given, I had already made up my mind never to return to South Africa again!
It seemed as if apartheid and its cronies in the Church had knocked me out. I simply decided to give up the fight. I was like Jonah, albeit with some differences. This was no disobedience on my side. I brought it all about myself through my activism. I resembled a soldier who had been seriously wounded in battle. Along with some other bureaucratic bungling, the saga really embittered me. Terribly angered by the Moravian Church Board and the government handling of the matter, I was now determined never to put my foot on South African soil again. I was not fair in my judgment, very much in the mould of Jonah who sulked when God ‘changed his mind’ after the repentance of the inhabitants of Nineveh.
Howard Grace, a British Moral Rearmament (MRA) full-time worker, fetched us from Park Station in Johannesburg. He had to bear the brunt of my anger. When I was still fuming, Howard suggested on the car trip to Umdeni (the villa of the movement, where we were scheduled to stay in the rondavel for the next few days) to introduce me to the influential Professor Johan Heyns. The moment of his kind gesture was the worst one the MRA man could have chosen. At that point in time I was definitely not prepared and interested to meet the chairman of the Broederbond, the apartheid think tank! Someone - or perhaps even more than one person - must have been praying for me.
There was only one thing that I still wanted to do before departing from South Africa – never to return! I wanted to worship with Dr Beyers Naudé, the banned leader of the Christian Institute.
A farewell Gesture of Solidarity
On that November Saturday the MRA people of Johannesburg encountered a bitter disgruntled Christian. Therefore it was no wonder that Howard Grace and others suspected in the evening that I was craving after sensation. (I had phoned Dr Beyers Naudé to find out where he was worshipping.) I intended the visit the congregation which Dr Naudé attended to be my farewell gesture of solidarity with the politically oppressed of the country.
A red-letter Sunday
Along with a few believers linked to Moral Rearmament, Rosemarie and I visited the congregation that Dr Naudé attended regularly. His wife came to meet us immediately after the service, requesting us to follow Dr Naudé in his car to their home while she went to teach at the Sunday School.
Our heavenly Father hereafter used the well-known Oom Bey Naudé in a special way. God used the banned Dr Beyers Naudé and the congregation where he worshipped to bring me to my senses. A divine touch cured me of my intense bitterness and anger towards the country that - paradoxically - I loved so dearly.
In fact, after the red-letter Sunday I dearly wanted to make amends for my racist bias. Hereafter, I set out to work quietly for the lifting of the ban of the beloved Dutch Reformed Minister, who had meant so much to me.[3]
Determination to fight the Apartheid Ideology
In His sovereign way God also used the events of that Sunday to make me more determined than ever to fight the demonic apartheid ideology from abroad. The Moral Rearmament practice of writing down thoughts fuelled my activist spirit. Hereafter I wrote various letters of protest to Cabinet ministers. From the time of our return to Holland after our six-week visit to South Africa, I saw a ministry of reconciliation as my special duty to the country of my birth. As part of this effort, I continued to collate personal documents and letters with more verve, hoping to get it published in Afrikaans under the title ‘Honger na Geregtigheid’ (Hunger after Justice).
The Love for my Home Country cemented
The two visits to my home country in 1975 and 1978 cemented my love for my home country. In correspondence with the Moravian church leadership back home and with the government, I still tried to fight my way back into the country, initially with the intention of coming to work in the Transkei. My intentions in this regard - which were not fully shared by Rosemarie - were interrupted when we were called to serve in Holland. A direct result of the 1978 visit to my home country was that I had a new determination to work towards racial reconciliation back home.
Hein Postma was the principal of the local Moravian primary school, whom I got to know when he addressed the Zeist congregation at a ‘love least’, a special church service. We met soon hereafter and got befriended. I sensed that Hein Postma had a kindred spirit, radiating the real servant attitude and spirit of the 19th century Herrnhut Moravians. It did not matter one bit that he was worshipping at another fellowship. Through this influence I regained my evangelistic zeal that I had lost in the course of my anti-apartheid activism.
Schiphol Airport “rendezvous”
In my resolve to work towards racial reconciliation, I went out of my way to meet Professor Johan Heyns and a few Dutch Reformed ministers briefly. After reading in Trouw, a Dutch newspaper about a delegation of the (White) Dutch Reformed Church at some church synod, I took the initiative to go and meet them there. I agreed to meet them again at Schiphol Airport.
A few months prior to this I was not interested at all to meet Professor Heyns, the chairman of the Broederbond! The delegation furthermore included Dr O'Brien Geldenhuys and Professor Willie Jonker. Those three church leaders would be quite instrumental to bring about significant changes in the Dutch Reformed Church in the years hereafter. I urged the clergymen to get the ban of Dr Beyers Naudé lifted, challenging them also with regard to membership of the Broederbond, a secret society.
My request for one of them to deliver the draft manuscript ‘Honger na Geregtigheid’ to Dr Beyers Naudé, was however not honoured (I had left the envelope open on purpose, suggesting that the bearer could read the manuscript himself first. I learned later however that the envelope and its content were handed to the government. However, that move seemed to have harvested some respect for me in government circles thereafter.) An interesting sequel to my meeting the Dutch Reformed ministers was that Mr van Tonder, a top official of the South African Embassy in The Hague, who was also at the airport, visited us in Zeist shortly hereafter. (Only a few weeks before, Mr Reg September, who was at that time an influential ANC official in Lusaka, came to our home at Broederplein, Zeist.)
Attempting to win over the Afrikaners
It was still my conviction that ‘Honger na Geregtigheid’ should be published in South Africa in Afrikaans first, as an attempt to try and win over the Afrikaners. Rosemarie had little faith in my letter writing activity, but I just continued, albeit rather subdued. The MRA connection enhanced my activist attitude. I still had to bump my head many a time before I learned to expect more from God than from my own efforts. I had noticed however how influential people got damaged spiritually when they came into the limelight prematurely. I was very wary of that.
Yet, I wanted to be certain that my autobiographical material would be published in God’s perfect timing. The letter to Dr Schlebusch, a Cabinet Minister, was one of many ‘fleeces’ (Compare the story of Gideon in Judges 6:36-40) to ascertain whether I should have my autobiographical manuscripts published at all.
Because different Cabinet ministers openly expressed their intention to move away from racial discrimination, I secretly hoped that they would co-operate with the publication. (Many books that even vaguely opposed the government policy were banned.) After our trip in 1978, I had informed the government of my intention to publish the documents that I had collated. I naively hoped that I could help (White) South Africans to repent in that way. I hinted this in one of my letters. The curt reply of Dr Schlebusch was to me the sign that the climate was not yet ripe for the venture. I decided to abort the publication attempt.
Mixed Marriages Act to be scrapped?
I was following the developments in the country closely. One of the most dramatic moves occurred when Mr P.W. Botha, the Prime Minister, stated publicly that he was ready to scrap the (prohibition of racially) Mixed Marriages Act. All the more I was very disappointed to read hereafter that the Dutch Reformed Church effectively pulled the break lever on this government intention at their General synod of 1978.
Towards the end of 1980 it nevertheless seemed as if the government was seriously trying to revive the momentum of change. (This was however effectively halted when Dr Andries Treurnicht started to breathe threatening down the neck of the government from the right wing. In 1978, he was chosen as Leader of the National Party in the Transvaal, and in 1979, he became Minister of State for Administration and of Statistics.)
An Overdose of Medicine?
God had to humble me. I was still a struggle anti-apartheid activist exile who longed to return to my beloved South Africa. Hein Postma pointed out to me that the manuscript ‘Honger na Geregtigheid’ was too critical, not loving enough. Hein opined that the manuscript could be compared to an overdose of medication to a sick patient. I had to face the fact that the manuscript was possibly not completely helpful to Afrikaners. Hein furthermore noted that he missed forgiveness, love and compassion in the manuscript.
Hereafter I attempted to diminish the possible shock effect for Afrikaners, simultaneously hoping that this could facilitate my return to South Africa. I toned the manuscript down, planning three smaller booklets, of which the first one concentrated on issues around a South African law, The Prohibition of Mixed Marriages Act. I gave it the title ‘Wat God saamgevoeg het.’[4] (‘What God joined together’)
Revamping ‘Honger na Geregtigheid’
In my spare time - i.e. during the early morning hours between 2 and 4 a.m. because of the criticism of my church council - I worked at the revamping of ‘Honger na Geregtigheid’ in three parts. The first part focused on the Mixed Marriages Act. When we left for South Africa in December 1980 the second draft of ‘Wat God saamgevoeg het’ in English translation had already been duplicated. During our six-month stay in the country I updated it. Pressure was now exerted on me by some of my friends to publish the material to expose the government. I almost succumbed to the temptation when Hein Fransman, who is married to a cousin and who had a link to Kampen publishers in Holland, approached me. He showed eagerness to get involved in such a publication, but I was not so sure whether that would be a good move. He had already published material of Allan Boesak. I feared that such a publication might prove counter-productive in terms of my intention, viz. to win over the hearts of the Afrikaners. Embarrassing the government was not what I intended. I believed that the more loving way was not to expose the wrongs of the rulers, but rather to win over my ‘opponents’. I presented the English draft to Tafelberg Uitgewers the draft of ‘What God joined together’, with the understanding that the book would be printed in Afrikaans first if they would accept it for publication.
Activist Letter Writing In 1980 I was especially activist with my letter writing on the issue of racial reconciliation. It all started with a letter in reaction to an editorial of the Star in February in that year after a kidnapping incident in Silverton on the Reef, purportedly perpetrated by ANC ‘terrorists’. Amongst other things I wrote: “I missed in your editorial any discussion of the merit of releasing political prisoners like Mandela.” Later I also added “Don’t you dare to condemn the attitude of the ANC when its officials are being quoted as saying ‘they will kill all the hostages next time’?” It seemed as if the ANC had decided to go for all-out insurrection including the taking and wanton killing of hostages.
In March I posted a copy of my letter to the editor of the Star to Reg September of the ANC head office in Lusaka who had visited us in our home, as well as to Prime Minister Botha. In the letter to the ANC office I challenged the leaders: “I pray that (at a possible release of Nelson Mandela and others?) the ANC can be brought back on to the original course set out by people like Chief Albert Luthuli - a course of racial reconciliation, together with the appreciation of the intrinsic value of every human being... Oh, I do want to pray that South Africa might become a driving force for God’s justice and peace!” In early April my next letter went to Mr. Botha, a mild protest against the confiscation of the passports of Bishop Tutu and Dr Allan Boesak. I almost felt like relinquishing my own passport, but refrained from doing it rather hesitantly.
Reg September responded in August 1981. I saw the original letter recently, succeeding actually thereafter to scan and copy it in
Attempts at Reconciliation A fairly extensive correspondence followed with different role players on the South African scene. As a part of my perceived ministry of reconciliation I also aimed at trying to heal rifts where I discerned them.
In the international weekly edition of the ‘Star’ I read one day about a major rift between Allan Boesak of the Broederkring and Archbishop Tutu. The camp of Boesak was angry at the likes of Tutu who were still prepared to talk to President Botha. I promptly attempted to reconcile (the later Arch)bishop Tutu and Dr Allan Boesak. In letters to both church leaders, I appealed to them to get their act together because it was absolutely counter-productive in the opposition to the abhorrent race policies. I never got an answer from anyone of the two, but I was satisfied to read later that they were on speaking terms again. In fact, in due course they were seen sharing the same platform.
The issue at stake however also affected me personally when my correspondence with the government estranged me to some extent from my close friend Jakes. My effort to bring Boesak and Heyns together was unsuccessful, However, my letter to Allan earned also me the wrath of Allan, who was by now a well-known church leader. In April 1980 I apologised to him for bringing the Broederkring and Broederbond in such close proximity, but I did not receive any reply.
Driven into action once again In July 1980 I was driven into action once again after I read about the arrest of some of my friends like Paul Joemat. After I had read that Mr. Botha was going to have a meeting with church leaders on 9 August, I pointed out to Mr. Botha in a letter dated 22 July that some of those people who had been arrested were friends of my youth days. They were committed Christians who never would have considered violent solutions for the political problems of our country. Also I referred to some of the young people who had fled the country after the 1976 and 1977 clampdown of the government. I suggested the increase of sabotage and insurrection as a result of these government actions. I also included with that post an aticle that I had written with the title “Liefde dryf die vrees uit.”[5] A copy of this document was also posted to Bishop Tutu, who was the General Secretary of the South African Council of Churches (SACC) at that time. In the accompanying letter to Bishop Tutu I wrote: “It is my conviction that the South African churches in general should confess their collective guilt with regard to racism, as an aid to the government to do the same”.
Love drives out Fear Using 1 John 4:18 as my point of departure, I opined in ‘Liefde dryf die vrees uit’ that the apartheid laws were based on fear and therefore they had no future. Instead, the authorities should give love and trust a chance. This paper was originally intended as a challenge in which I critically discussed a few of the government policies, with the aim to get it printed in one of the Afrikaans daily newspapers. It was possibly too long for anyone of the Afrikaans papers to consider it seriously, unless possibly as a series. Seeing that it opposed government policy diametrically, not a single one of the big four Afrikaans daily morning papers to which I had sent the article, showed any interest. I was possibly also too radical, referring to the (traffic) sign of the cul-de-sac as a deformed cross. I stated that apartheid opposed the message of the cross; that it was basically diabolic because it separated, whereas the nature of God is to join together. But I also suggested confession as a pre-requisite to reconciliation in this document.
In another letter of November 1980 I applauded Professor Heyns on the efforts to get the ban of Dr Beyers Naudé lifted and that the Dutch Reformed Church also called for the repeal of the Prohibition of Mixed Marriages Act. Also in this letter I suggested a clear confession by church leaders, accompanied by a concrete proposal of restitution.
Another Visit to South Africa?
Initially another visit to South Africa seemed a non-runner towards the end of 1980. Because of my conscientious and scriptural objections against the practice of the christening of infants, I could not remain a minister in the Moravian Church of Utrecht in the Netherlands. I was due to stop ministering there in December, 1980. Rommel and Celeste Roberts, a couple from South Africa, unexpetedly popped up in Zeist. We had met Rommel in Caux (Switzerland) at a conference of the Moral Rearmament (MRA) in December, 1977. Rommel had been released from prison just before their departure. He was never brought before a court of law because of his role in the bus and student boycotts of 1980, feared a new arrest. Therefore they were very happy for the opportunity to flee the police hunt. Probably more than anybody else in South Africa they had courageously challenged the “Prohibition of Mixed Marriages Act”.
When they came to visit us in Zeist, Celeste was pregnant. A complication not only extended their stay with us. Just at this time we received the news in August 1980 from South Africa that my only sister Magdalene had contracted leukaemia.
God used Celeste Roberts to sow seed into our hearts so that we started enquiring after the cheapest possibility to go to South Africa as a family. (We initially thought that I could go to South Africa alone to be at the same time there for my mother’s pending 70th birthday on 28 December.
Remain in Jerusalem?
Through our connection to Moral Rearmament, we got befriended to the work of the ‘Offensive Junger Christen’ in Bensheim, Germany. Their working method sounded very much along the lines of our own thinking. Soon we were seriously considering moving house to Germany. To our disappointment nothing came from our application to join the ‘Offensive’. No clear reason for the refusal was given, although we suspected that our critical attitude towards the christening of infants might have been the problem.
By October 1980 we still had no new position and nowhere to go after the termination of our work in the church. It was understood that we were required to vacate the parsonage at the end of the year.
At this stage we called to the Lord for a word, for guidance. We were surprised when Luke 24:47 spoke to us strongly. The verse mentioned ‘…beginning in Jerusalem’. We understood this to imply that we should remain in Zeist. But this seemed impossible!
From two other groups we had firm promises that we could join them - with accommodation included - if we would have no place to go to. But nothing was forthcoming from either of them when it came to the push.
Our friends who prayed with us stood firmly in support. To us this was very much an encouragement. They knew that my decision to resign as pastor was not done glibly. It was really a step of faith for us.
Another Visa Application
Rosemarie was very realistic to suggest that we should write an accompanying letter with her visa application. She thought that my sister’s disease in such a letter would surely have been reason enough to expect a positive reply. I naively thought that the government would not dare to refuse Rosemarie a visa again, knowing that I could publish the documents abroad to their detriment – i.e. an element of subtle blackmail was involved. I even thought - although I had no concrete proof to this end - that my initiative perhaps played some role in the government’s intention to change or scrap 62 discriminatory laws.
My idea not to write an accompanying letter however helped us to get clarity whether we should go to South Africa as a family or not. Financially it amounted to a major risk. We considered the granting or withholding of the visas as a test whether it was right to start on this risky venture at all.
Agonizing Days
Celeste was back with us after visiting some other people. Together we experienced the agonizing days of waiting in vain for news about the visas. We were so thankful that the travelling agency gave us an extension of an extra day to get the visas.
I couldn’t phone my relatives of course, because we didn’t want to cause any more anxiety because of our problem with the visas. But we were happy that it was a Thursday. Now we could share our burden in the evening with our Bible Study and prayer group in Zeist.
Our friend Jakes (Ds Jacobs), whom I had phoned, used a method with which I would not have been happy if I had known it. On the other hand, I had only myself to blame because I was the cause that the accompanying letter with the visa application was not written. His phone call to Pretoria went along the following lines:
“I am a friend of Reverend Ashley Cloete in Holland. I want to contact the press straight away, but I just want to check out whether it is true that you don’t want to allow him and his family to come and visit his sister who has cancer...”
Of course, the government could not allow such an embarrassment without any ado, especially since we were still abroad. Therefore it was not surprising when the answer came promptly:
“No sir, I shall investigate the matter straight away. I’m sure it will come in order.”
* * * *
Not aware of this telephonic conversation, we were still anxiously waiting on the call from The Hague on Friday, the 28th of November. Before 4 p.m. we had to phone the travelling agency. We agreed that if we didn’t get positive notification from the South African Embassy by then, we would have to cancel our bookings. Finally, four o’clock arrived without any call from The Hague. I had given up hope but Rosemarie prodded me to phone the Embassy once more before cancelling our seats. I dialled the now so familiar telephone number, while Rosemarie prayed that God’s will might become evident:
Visas granted A friendly voice greeted me from the other side of the line: “I have good news for you. The visas have been granted. However, I must still read the full text of the telex. Please phone me on Monday.”
Although we knew by now that strange conditions could be attached to visas, we were overjoyed. And it was such fun that Celeste was there with whom we could share our joy. The preliminary knowledge about the granting of the visas was already such a special gift to us. At the same time it was also a confirmation to venture out in faith into the unknown. We were encouraged to trust God for our future and for our everyday needs.
The only conditions attached to the visas turned out to be that we had to pay the telex costs and that we had to obtain and send a letter from the travelling agency to certify that we had bought return tickets. The stage was set for our next trip.
In the following three weeks the big priority was to get a job. I hoped to take up teaching again after our return from South Africa. Some posts for Religious Instruction seemed fitted to my previous experiences, but the expanding unemployment was also taking its toll in Holland. When we left for South Africa, my hopes were pinned on one single application where I had survived the first round of nineteen applicants. But it was not cut and dried at all. There were still nine other applicants in the running for the vacant post.
We experienced a few nerve-wrecking few weeks until we finally received the visa for Rosemarie and our two boys literally on the last minute. We could thus finalize our travelling plans at last. Unfortunately, all seats on the connecting flights from Johannesburg to Cape Town were already booked by this time – a week before Christmas.
We had no option than to sleep over in Johannesburg. My seminary colleague Martin October and his wife obliged without hesitation. The conditions under which the visit to the Cape would took place, were nevertheless awesome. We were basically intending to visit my dying sister. We had no idea what would happen on our return to Holland because we had more or less used our last savings for the air fares and I had resigned as pastor.
It suited me perfectly that Martin was so willing to take me to Bishop Tutu and Dr Beyers Naudé on our return to Holland. From the Bosmont manse I made a few phone calls. When I heard from Dr Naudé that he had never received the manuscript that I had sent with the delegation of DRC theologians the previous year, I was somewhat disappointed but now all the more keen to discuss my manuscripts with Dr Naudé and Bishop Tutu. We left our winter coats with Martin and Fanny October, intending to collect them on our return to Europe.
A sad Welcome and Good Bye
After our arrival at D.F. Malan Airport, the name of the international airport of Cape Town at that time, we heard that my sister had passed on the previous evening. We were still in time to attend the funeral. Hoe kan ek u prys, the anthem of our clan, was of course a must at this occasion. Rosemarie and our almost four-year old son Danny had learned the hymn as well.
It was felt that the event of the Joorst clan at the Jolly Carp Recreation Centre in Grassy Park, that our late sister Magdalene had initiated, should go ahead just after Christmas. She had hoped of course that she could still attend it for the last time and meet the 200 odd clan members.
In a series of events prior to our scheduled return to Holland, we discerned God’s hand clearly. This happened especially during the evening devotion of 19 January 1981 in Elim, the mission station where my parents were living after the apartheid-related ex-propriation of our home in 1970. My father was reading the scriptural Macedonian injunction: ‘Kom oor en help ons.’ Our mother was furthermore quite ill at that time. Her passing into eternity was actually anticipated. With Daddy’s heart condition, which caused him to go on early retirement, it was a big question whether I would see one or both of them alive again after our return to Holland.
Should I stay on in South Africa? In a series of subsequent events, we discerned God’s hand clearly. At a visit to Genadendal en route to Elim I had a long chat with Chris Wessels until deep in the night. Quite emphatically, Chris tried to convince me that I should stay on in South Africa with my family, advising me to consider a post as a Mathematics teacher.
God started to work in my heart through the Holy Spirit, as He ministered to me very clearly the next day during the evening devotion of 19 January 1981 in Elim. From the daily Moravian textbook Daddy was reading the scriptural Macedonian injunction: ‘Kom oor en help ons.’
Our mother was quite ill. Her passing away seemed to be imminent. Add to that Daddy’s heart condition, which caused him to take early retirement in 1971. This was also a matter of big concern. Just prior to our return to Holland – with a week scheduled to be in Johannesburg - it was a big question whether I would see one or both of them alive again. On the way back to the city, Rosemarie and I spoke about how we were touched by the words from scripture the previous evening. More than once Rosemarie appealed to me to change my planning, to cancel the week on the Reef. Couldn’t we rather stay in the Cape. However, remembering the wonderful time on our last visit where my intention not to visit South Africa again was changed so dramatically into a resolve to work for peaceful change in my home country, I was not inclined to miss this planned week.
Pride in my Way
By this time I had become even more of a hardened anti-apartheid activist. The only constraint I had was that I waged my opposition from a religious platform. Yet, I was less impressed by the emphatic exhortation of a friend that I should expose the maltreatment by the government with Rosemarie’s visa and the like. I still preferred to win the Afrikaners over rather than exposing the misdeeds of the government.
Rosemarie was deeply moved when she saw how our brother‑in‑law Anthony was struggling after the death of his beloved wife, our late sister. She could not understand why I insisted to go to Johannesburg in the remaining week before our departure for Holland.
My pride still stood in my way. It had not been easy to apply again for the right to travel as a family in one train compartment. Once more I had to beg the government for something I regarded as a self-evident right.
The Anti-apartheid Spirit made me hard
The anti-apartheid activist spirit made me hard and uncompassionate. Many people asked me why we didn’t stay longer when they heard that I had no employment as yet in Holland on our return there. We decided to turn to certain trusted people for advice like our friend, the Anglican Rev. Clive McBride,[6] at whose congregation Kathi Schulze, our dear friend, was an elder. (She had been working at the Elim Home for a number of years.) Clive McBride thought that I should easily get a post with my good reputation as a Mathematics teacher and the dearth of qualified colleagues in ‘Coloured’ schools for that subject. When I checked it out, this was confirmed. But I was not to be moved to stay longer in Cape Town. I wanted to proceed to Johannesburg. Not even the possibility of my mother passing on soon - and that I would not see any of my parents again - could touch me significantly. This was the classic Jonah situation all over again where I wanted to run away from a certain responsibility, spurred on by the demonic influence of anti-apartheid fervour. This was basically downright disobedience.
Divinely Cornered
On the afternoon that had been scheduled as our final time together, my special friend Jakes was at hand, ready to take us to the Strandfontein beach. A strong wind was blowing there. In the evening we were due to take the train to Johannesburg. This time we had received government permission to travel in the same compartment as a family without any ado, albeit that it bugged me that one still had to ask for permission. My manuscript had possibly done some intimidating work in government circles.
When we arrived in Sherwood Park at the home of the Esau family, the train tickets were however nowhere to be found. I had possibly lost them in Strandfontein. With the strong wind there, it would have been futile to go back and try and find the small tickets. God had caught up with me once again. Just like Jonah once, I was trying to run away from the responsibility to my parents and the bereaved family.
The Holy Spirit had thankfully softened me up by now. Reticently I agreed to stay in Cape Town for another week. My parents were pleasantly surprised when we pitched up in Elim once again. This time we had interesting news for them. We had decided to extend our stay in South Africa unless I got the Religious Instruction teaching post in Holland for which I had applied.
After the extra week in Cape Town, everything was cut and dried. It was confirmed that we should try and stay for another six months. The church in Holland graciously agreed that we could leave our furniture in the parsonage in Zeist. A new pastor for the Utrecht congregation had not been appointed yet. Because of my resignation as pastor, I was expected to vacate the parsonage.
Teaching in Hanover Park
I took up a teaching post at Mount View High School in Hanover Park. I knew that this was one of the two schools where the boycotts had started the year before. I felt a little bit uneasy when the relevant authority in Wynberg expressed his satisfaction to have a clergyman to take over at the school where a colleague had been dismissed for ‘unprofessional conduct.’
The suspicion at the school that I was a government informer was almost tangible. The reason was clear. My predecessor also had the surname Cloete. In addition, I must have dished up a story to them that would have sounded quite strange, having come from Holland and a sister who had passed away. All this must have appeared very suspect. On top of it, the widely read tabloid-styled newspaper of the ‘Coloured’ Community, The Cape Herald, reported shortly after I started teaching in Hanover Park that Matthew Cloete, my predecessor, had been sacked for disseminating ANC pamphlets. It must possibly have been logical for the school fraternity to regard this as confirmation that I was an informer, a collaborator with the hated regime. Fortunately for me, the practice of ‘necklacing’[7] was not yet in vogue.
We tried to support the bereaved Esau family by being on hand. Richard Arendse, my classmate of high school days and a later teacher colleague, immediately obliged by allowing us to use their caravan. Thus we could now sleep in the caravan in the backyard of the Esau home in Sherwood Park. My brother Windsor and his wife Ray from Grabouw generously put the use of one of their two cars at our disposal so that we could visit my sickly and ageing parents in Elim, 200 Km away, fairly frequently.
It was very special to see our ailing mother recovering slowly. The diminishing strain was evidently also doing our Daddy a lot of good.
Camping semi-permanently
As the nights became colder in March, it became imperative to move out of the caravan. Our one and a half year old Rafael constantly had a cold. However, the politics of the day prevented us from getting accommodation in a ‘White’ residential area for three months. Not even our church was prepared to take a risk by allowing us to stay in a vacant parsonage in Newlands, a 'White' residential area, where I was quite willing to be the ‘caretaker’. Of course, the danger of repercussions and government reprisals were very real. It is understandable that the Church Board did not see their way clear to take a risk. They possibly also considered my rebellious attitude of the past, for example when I challenged them in 1978 on behalf of Chris Wessels. They had to be cautious. The one or other of them may have noted the possibility of me wanting to stay in South Africa with my family permanently. Then the church leaders would have been in trouble! I could actually understand their stance, but I was nevertheless very disappointed that no one took the trouble to explain the refusal.
Repeatedly Rommel and Celeste Roberts invited us to come and stay with them. The couple had been with us in Holland for a few months after they were more or less forced to flee from the country the previous year. They were not only known as political activists but just like us they were a racially mixed couple. To accept their offer would have meant inviting trouble with the government. After all other efforts to get temporary accommodation had failed we had no other excuse available to turn down their generous offer. Very hesitantly, we moved into the three-bedroom cottage with our two small boys to join Rommel, Celeste, Alan and Wally. (The latter two are brothers of Rommel.)
Involvement in ‘political’ Matters
We had to request the extension of the visas of Rosemarie and the children that could still be turned down. With my track record of opposition to the government, the granting of visas for them could not be taken for granted. A crisis followed when the group of Black women returned to the Cape with a hired bus through secret compassionate assistance of the South African Council of Churches under the leadership of Bishop Tutu. This sort of defiant opposition was happening of course very much against the wishes of the
Government. Because of my own involvement in ‘political’ matters at Mount View High School or our supporting Rommel, Celeste and Alan Roberts in the volatile Crossroads community with harassed ‘illegal’ Black women,[8] there was the real fear that anyone of us could be imprisoned. Of course, we were basically working towards racial reconciliation. It was illegal for a ‘Coloured’ or a White to go into the Black areas without a permit. Expecting that it would have been refused any way, we never even considered asking for one. That would have meant looking for trouble, apart from the principle involved. (It is highly debatable whether one should apply for a permit under such conditions.) On more than one occasion we experienced from close range how the political climate in the country was heating up to near boiling point.
Our personal experiences and involvement in political turmoil during the first half of 1981 caused
resentment in Rosemarie towards South Africa. As a volunteer Rosemarie had also been helping a Black teacher in a Catholic school in Nyanga with the teaching of retarded children. Every day a red car was following her closely, apparently attempting to intimidate her. In the meantime I had become quite bitter once again.
Various people wanted to arrange an interview with President Botha or the one or other Member ofParliament. Our involvement with the Blacks had however created in me a resistance of another sort. As I saw how Black families were forced to live in separation, I was not interested any more to go to the government - cap in hand - for the ‘privilege’ to live in my home country with my wife and children.
The life stories of the women were not the only material that disappeared. A manuscript that I wrote at this time about false political alternatives that I had left at the school in Hanover Park during the boycott crisis around June 16/17 was also nowhere to be found.
An old Wound opened
Spiritually I still had to learn that God was more interested in my relationship with Him than in my activism. Of course, I regarded my political activism as a part of my service for Him, part and parcel of an effort to get the races reconciled to each other. Towards the end of our stay in South Africa Rosemarie had more than enough of the turmoil and uncertainty. This was a scar that caused tension in our marriage.
Rosemarie hereafter had only repeated prayer: ‘Lord, I am prepared to serve you anywhere in the world as long as it is not South Africa’. She had completely suppressed subconsciously or forgotten her vow of 1978 when she had a tumour. It was her turn to be like Jonah.
We also now had to witness how confused our four year-old son Danny had become because of the different languages to which he was exposed. In one short sentence he managed at some stage to use the four related languages – Afrikaans, English, Dutch and German. We were using these languages as we interacted with different groups of people.[9] We were convinced now that we had to return to a European country where Danny could concentrate on one language. A German-speaking environment was the obvious choice. After leaving the political cauldron in South Africa, we first went to Rosemarie’s family in Southern Germany. But all efforts to get employment in Germany or Switzerland were unsuccessful. I was actually just displaying another variation of the Jonah saga once again. As we shared our experiences, we completely forgot the divine injunction to ‘remain in our Jerusalem’, Zeist in Holland.
As we got ready to return to Holland, Rosemarie and I were quite divided on the issue of where we should be located - an old wound had been opened: I still yearned to return to my fatherland despite the stressful months. I longed to return permanently although I knew that it was well-neigh impossible. But we knew that God had brought us together and that we had to be called together to whatever country He would choose. Both of us were nevertheless relieved that we could get out of the threatening cauldron more or less unscathed. How often we had thought in the preceding weeks that the big explosion would erupt!
Seeds of Confession start to germinate In the early 1980s Dr Nico Smith visited Holland. He resided in Bilthoven, only a few kilometres from Zeist where the author and his family were living at the time. (Smith had been more or less forced to resign from his post as professor, and saw the call to the Black congregation from Mamelodi near Pretoria as a special blessing. Living in the township as pastor of that church was a powerful witness, defying the prescript of apartheid Group Areas legislation.) I visited him in Bilthoven after reading in a newspaper that he was in Holland. This resulted in some correspondence, among others with him and Professor Johan Heyns. He cited from one of my letters to a conference of Reformed pastors, after which I got an angry letter from a dominee, who was offended by that. My suggestion of confession – coming from Holland and not even a Reformed pastor – was probably comprehensible.
The metamorphosis of Prof. Johan Heyns continued dramatically in the ensuing years, when he chaired a synod commission called Church and Society. At the 1986 White General Synod in Cape Town, the report of this commission almost brought the White sector of the Dutch Reformed Church to a 180 degree change with respect to apartheid. At the synod the seed of confession appeared to have started to germinate. In the policy document ‘Church and Society’ it was formulated in so many words that ‘a forced separation and division of peoples cannot be considered a biblical imperative. The attempt to justify such an injunction as derived from the Bible must be recognized as an error, to be rejected.’
Yet, this position was not supported by rank and file church members. Right-wing elements were perturbed that Church and Society actually included confession of sin with regard to the part played by the churches - for example - in causing suffering through the implementation of apartheid. In 1987 the reaction, formulated under Professor W. J. G. Lubbe in a document called ‘Geloof en Protes’ (Faith and Protest), laid bare a weakness of the majority decision: ‘It is also the question whether this confession of sin is really derived from true remorse or whether it is derived from a desire to please certain churches … and thus evoking an artificially created consciousness of guilt’. The 1986 synod thus ushered in the formation of a right-wing racist break-away denomination, the Afrikaanse Protestantse Kerk.
My Letter Writing a Waste of Time? Rosemarie was not supportive of my writing activities. In fact, it caused tension in our marriage because my mind would often stray because of my love for research and writing. She felt that I was wasting my time. Rosemarie was especially critical of my writing to government agencies, saying quite often things like. ‘Botha and the like will not even read your letters.’ I prodded on nevertheless, but after 1982 the letters became very sparse compared to the years 1978-80.)
During the time of my visit to the country with our daughter Magdalena in 1988, I was impressed by what Dr Dawie de Villiers, a Cabinet Minister, was reported to have said. I perceived that as a nudge to encourage him in a letter, writing to him as a pastor. Knowing that he had engaged in theological studies in Stellnbosch in earlier days, I encouraged him and the government to confess the wrongs of apartheid. This was the first letter that I had written to a cabinet minister after quite a few years.
On 4 October 1989 I wrote a letter of confession to President De Klerk, the newly inducted president, after I became inwardly convicted because of my activism and arrogance.
Prayer that changed Countries
At the interdenominational prayer meetings of the ‘Regiogebed’ we prayed for local issues, for missionaries who left from our area but also for other countries. In 1989 we prayed especially for Communist countries, notably for the German Democratic Republic, Hungary and Romania. We were really encouraged by the news that came through from Leipzig in East Germany. Christians there seemed to have become the vanguards of the surge towards real democracy.
At our ‘regiogebed’meeting of 4 October 1989, I mentioned in passing to someone that I had posted a letter to President De Klerk that day. Spontaneously Mr. van Loon, a teacher from the nearby town of Doorn, who was no regular at our prayer meetings, who overheard this, suggested that we devote more time that evening to pray for South Africa. Nobody objected. That must have been supernatural guidance. The whole prayer meeting was hereafter devoted to praying for my beloved country. That was the only occasion when we prayed so intensely for a single country. Nobody present at the prayer meeting was aware that President De Klerk would meet Archbishop Tutu and Dr Allan Boesak the next week. That strategic meeting became in a sense a watershed in the politics of the country, the prelude to the release of Nelson Mandela and the end of apartheid. Also in other countries - especially in South Africa itself - people had been praying for a change in the suicidal direction of the political system.[10]
The WEC International Stint almost still-born
Although we felt so much at home in Durban among the missionaries there, two clashes with older missionaries almost wrecked our intention to join WEC. The one especially led to deep introspection. We were there near to 16 December, a Public Holiday that had deep divisive emotions among the different communities, called Day of the Vow at the time.
I wrote a letter which I intended to send to President de Klerk, Dr Gatsha Buthelezi and Mr Nelson Mandela, as the big three political leaders of the day, suggesting that they should get together as a sign of reconciliation. In the same letter I suggested that the public holiday be renamed as Day of Reconciliation.
When I showed the draft to the acting leader of the mission, he lashed out at me in a way for which I had no comprehension. He wanted me to understand that WEC was apolitical. He pointed to Eddie Cairn (??), a right-wing activist whom they had to expel because of his political inclinations. They would not be able to accommodate a left-wing activist as he had obviously branded me.
His views led to some deep soul searching. I had a very clear activist position against apartheid, but I also thought that my sentiments were Bible-based. Was this the mission we could join? Soon hereafter we were due to go to Bulstrode, the international headquarters for our Candidates’ Orientation Course. I was very much aware of a cloud hanging over our possible joining the agency. Talks with international leaders there such as Patrick Johnstone cleared the air! We surmounted a few other hurdles, ready to return to the Cape in January 1992.
I did not take the trouble to collate further letters thereafter. Yet, my efforts were not completely in vain. A networking initiative with local ministers of other churches got me deeply embroiled in the Crossroads saga of May 1981 during a six-month stint in the country. I took some big risks, linking closely with Rev. Rev. Douglas Bax, who got the Western Province Council of Churches involved.
Fruit of my Advocacy
The plight and determination of the women of KTC, Nyanga and Crossroads probably played a role in another sense. Churches started to take a clearer stand in opposition to apartheid laws hereafter. Rev. Rob Robertson and our friend Rev. Douglas Bax played a crucial role in the political stand of the Presbyterian Church of Southern Africa as a denomination (PCSA). We were very thankful to hear later that two pivotal apartheid laws were ultimately removed from the statute books - influx control for Blacks, which led to the establishment of Khayalitsha, and the prohibition of racially mixed marriages. What a special privilege it was that I could contribute to some extent, networking with other ministers and Black believers at the Cape, to the repeal of these two pillars of apartheid.
Although I had no proof that my activism had contributed in any way, I did sense some satisfaction when the law in my home country that prohibited people from different races to marry, was finally repealed in 1985. This caused me to test the waters back home with regard to take up a teaching post in South Africa. The Group Areas Act, which prescribed where the respective races were to reside, was however still operating as a major hurdle. My participation in the politics of 1981, notably participating in the learner boycott while teaching at Mount View High School, surfaced as a hindrance. I was required to commit myself to non-involvement in all political issues. I could not agree to anything of that nature. I wanted to be free to operate with a clear conscience, without apartheid constraints.
Dr Heyns went on to become one of the instruments of change in his church denomination, leading them away from apartheid thinking and attitudes. He played a major role in the transformation in the Dutch Reformed Church when the synod of 1986 made a major turn around. Great of course was my joy to hear of the confessions offered at Rustenburg in 1990, even though the government did not show appreciation initially. (At the post-Apartheid conference in 1990 in Rustenburg Professor Willie Jonker of the University of Stellenbosch made a confession on behalf of the entire DRC.)
The seed of confession apparently still had to germinate in some hearts. Johan Heyns would not experience the start of the uniting process of the sister reformed churches in 2003 that had been divided by the hurtful race policies. An unknown gunman, who possibly saw Heyns as a traitor of the Afrikaners, assassinated him in 1994. It is generally accepted that a right wing extremist, who could not come to terms with Heyns’ role in the dramatic turn-around of the denomination, was responsible for his assassination in November 1994.
posted by Ashrose at
7:55 PM
0 Comments:
Post a Comment
Subscribe to Post Comments [Atom]
<< Home